ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ

BALKAN WARS 1912

.

1913

Συντονισμένες κινήσεις προς τα Ιωάννινα

Ήταν φανερό πως, αν δεν έπεφτε το Μπιζάνι, δε θα κυριεύονταν τα Ιωάννινα και δυστυχώς, όλες οι επιθέσεις των Ελλήνων συντρίβονταν πάνω στα οχυρά του Μπιζανίου. Ο Βενιζέλος, όπως αναφέρθηκε πιο πριν, σκόπιμα δε συμμετείχε στην ανακωχή, των εμπόλεμων, για να συνεχιστούν οι επιχειρήσεις στην Ήπειρο για την οποία το ενδιαφέρον του ήταν μεγάλο. Από το παρασκήνιο του συνεδρίου του Λονδίνου για την ειρήνευση παρακολουθούσε τις κινήσεις των Ιταλών και των Αυστριακών που ευνοούσαν τη «νεογέννητη» Αλβανία.

Τότε, με τηλεγραφήματά του προς τον Κωνσταντίνο τον πείθει να σταλούν η 4η και η 6η Μεραρχία, για να ενισχυθεί το μέτωπο της Ηπείρου. Έτσι, αποσύρεται από τη Φλώρινα η 4η Μεραρχία και από την Κορυτσά η 6η και στέλνονται διά θαλάσσης στην Πρέβεζα.

Έγιναν προσπάθειες από τον Βενιζέλο να πεισθεί ο Κωνσταντίνος και να αναλάβει επικεφαλής του μετώπου της Ηπείρου. Όμως μετά τον ταπεινωτικό πόλεμο του 1897 ήταν πολύ δύσκολο για τον Κωνσταντίνο να αναλάβει μια τέτοια ευθύνη. Έτσι, πρότεινε να σταλεί ως αρχηγός στην Ήπειρο ο Στρατηγός Μοσχόπουλος. Για να δεχθεί την ευθύνη της εκστρατείας στη Ήπειρο, ο Κωνσταντίνος επιθυμούσε να ’χει μαζί του και άλλες δυνάμεις, ώστε να διαθέτει υπεροχή απέναντι στους Τούρκους. Προέβαλε, επίσης, την αξίωση να πάρει μαζί του την 1η Μεραρχία, για να κινηθεί προς την Ήπειρο,. Όμως ο Βενιζέλος φοβόταν πως με αυτόν τον τρόπο θα έμενε ακάλυπτη απέναντι στους Βουλγάρους η Μακεδονία. Υπήρχε, επιπλέον, η σκέψη ότι, αν στέλλονταν συγκεντρωμένες πολλές Ελληνικές δυνάμεις στην Ήπειρο, αυτές θα κέρδιζαν γρηγορότερα τους εχθρούς και κατόπιν όλες μαζί θα αποστέλλονταν και πάλι στη Μακεδονία. Τελικά, στις 6/19 Ιανουαρίου 1913 ο Κωνσταντίνος με το Επιτελείο του κινείται από Θεσσαλονίκη προς Πρέβεζα και η 1η μεραρχία μεταφέρεται και εκείνη στην Ήπειρο.

ΤΑ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΟΥ ΔΙΑΔΡΑΜΑΤΙΣΤΗΚΑΝ ΣΤΟ ΜΕΤΩΠΟ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ ΠΡΙΝ ΚΙΝΗΘΕΙ Ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΙ Η 1η ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΗΠΕΙΡΟ

Μετά την αποτυχημένη επίθεση του Νοεμβρίου του 1912 ο στρατός στην Ήπειρο δοκιμαζόταν από φοβερές κακουχίες. Υπέφερε από το φρικτό κρύο και την πείνα, καθώς δεν ήταν εύκολη η επιμελητεία του στρατού. Τα άλογα και τα μουλάρια πέθαιναν και αυτά από τις καιρικές συνθήκες και όλα ήταν απελπιστικά για τους Έλληνες.

Η κατάσταση των Ελλήνων μπροστά στο Μπιζάνι ήταν εφιαλτική. Στην Αθήνα ο Τύπος και η κοινή γνώμη που διαμορφωνόταν πίεζαν την Ελληνική ηγεσία να προχωρήσει σε επίθεση. Αυτό επιθυμούσε διακαώς ο Στρατηγός Σαπουντζάκης, ο οποίος ήλπιζε να κυριεύσει τα Ιωάννινα, πριν έλθει ο βασιλιάς Κωνσταντίνος με τις δυνάμεις του. Έτσι, οργάνωσε νέα επίθεση, χρησιμοποιώντας όλες τις διαθέσιμες δυνάμεις του. Η κυβέρνηση προσπάθησε να τον εμποδίσει και ο Κωνσταντίνος του τηλεγράφησε να μην κινηθεί, αν ο ίδιος δεν έφτανε στην περιοχή. Τίποτε όμως δεν μπορούσε να συγκρατήσει τον Σαπουντζάκη που στις 7/20 Ιανουαρίου 1913 έκανε επίθεση, χωρίς να ειδοποιήσει ούτε τον Κωνσταντίνο ούτε την κυβέρνηση.

***

Στο μεταξύ η εκεχειρία που είχε γίνει διακόπτεται, όχι γιατί δεν προχωρούν οι διαπραγματεύσεις για ειρήνευση που πραγματοποιούνταν στο Λονδίνο, αλλά γιατί ξεσπά το πραξικόπημα των Νεοτούρκων.

Η ήττα ως τώρα των Τουρκικών δυνάμεων υπέθαλψε τα πάθη και την οργή εθνικιστικών στοιχείων που αξίωναν να συνεχιστεί ο πόλεμος μέχρις εσχάτων και όχι να υπάρχουν διαπραγματεύσεις και συνθηκολογήσεις.

Έτσι, την 10η Ιανουαρίου 1913 ο Εμβέρ και ο Ταλαάτ, ηγέτες των Νεοτούρκων εισέβαλαν στην Υψηλή Πύλη στην Κωνσταντινούπολη, σκότωσαν τον Ναζίτ πασά, που ήταν και ο Υπουργός των στρατιωτικών και εγκατέστησαν νέα κυβέρνηση με τον Μαχμούτ Σεφκέτ πασά στη θέση του Μεγάλου Βεζύρη. Με αυτόν τον τρόπο η επαναστατική κυβέρνηση των Νεοτούρκων διέκοψε τις διαπραγματεύσεις στο Λονδίνο και ξανάρχισε τον πόλεμο.

****

Κι ενώ οι καιρικές συνθήκες επιδεινώνονταν, η ηγεσία του Ελληνικού στρατού αποφασίζει να μεταφέρει τέσσερεις Μεραρχίες από τη Μακεδονία στην Ήπειρο. Μεσούντος του χειμώνος (Ιανουάριος 1913) η Διοίκηση του στρατού της Ηπείρου ανατέθηκε στο Διάδοχο Κωνσταντίνο. Η οχυρή θέση του Μπιζανίου περικυκλώνεται και απομονώνεται (18 με 19 Ιανουαρίου του 1913) σε μια προσπάθεια των Ελληνικών δυνάμεων να επιτεθεί στη δεξιά πλευρά των δυνάμεων των Τούρκων.

ΜΠΙΖΑΝΙ – ΣΤΡΑΤΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ – ΣΤΟΛΟΣ ΙΟΝΙΟΥ

Το Μπιζάνι είναι λόφος που προστατεύει από το Νότο τα Ιωάννινα. Γρανιτένιος σχεδόν δεσπόζει στο δρόμο Άρτας – Πρεβέζης – Ιωαννίνων. Για να κυριεύσει κανείς τα Ιωάννινα, πρέπει να ελέγχει το Μπιζάνι.

Σε αυτό οι Τούρκοι, εκμεταλλευόμενοι και το φυσικό οχυρό της θέσης, είχαν κάνει ένα απόρθητο σχεδόν φρούριο. Την κατασκευή και οχύρωσή του επέβλεψαν Γερμανοί αξιωματικοί και το κάλυψαν με χαρακώματα, πολυβολεία και πυροβολεία.

Επί τρεις μήνες επιχειρούσαν οι Έλληνες να το καταλάβουν με απανωτές επιθέσεις και δεν το κατόρθωναν. Εκτός αυτού ο χειμώνας του 1912/1913 ήταν ιδιαίτερα βαρύς, πράγμα που έκανε τη ζωή των Ελλήνων στρατιωτών ακόμα πιο δύσκολη.

Στην αρχή του Α΄ Βαλκανικού πολέμου οι Ελληνικές δυνάμεις ήταν χωρισμένες σε δύο «στρατιές». Η στρατιά της Θεσσαλίας περιελάμβανε επτά από τις οκτώ μεραρχίες. Η «στρατιά» της Ηπείρου στην πραγματικότητα ήταν ένα συγκρότημα από οκτώ τάγματα πεζικού και Εύζωνες καθώς και από μερικά σώματα εθελοντών (Κρήτες, Γαριβαλδινοί κλπ.).

Δεν ήταν «στρατιά» και ας την αποκαλούσαν έτσι, αφού διέθετε μόνο 7.800 άνδρες και 24 κανόνια. Είχε όμως επικεφαλής τον Στρατηγό Κ. Σαπουντζάκη, διάσημο για τη σοφία του και τη στρατηγική του. Ήταν ο άνθρωπος που είχε εκπαιδεύσει τον Κωνσταντίνο και θεωρείτο το πιο μορφωμένο στέλεχος του στρατού. Πολλοί τον θεωρούσαν άνθρωπο των γραφείων και δεν επιθυμούσαν να έχει την αρχηγία στην Ήπειρο.

Οι Τούρκοι στην Ήπειρο διέθεταν 30.000 άνδρες και 30 πυροβόλα. Αρχηγό τους είχαν τον Εσάτ πασά. Ως βάση τους χρησιμοποιούσαν τα Ιωάννινα και ήταν τετραπλάσιοι σε δύναμη από τους Έλληνες.

Σκοπός, αρχικά, της στρατιάς της Ηπείρου ήταν να μην απειληθεί από τα νώτα η στρατιά της Θεσσαλίας. Ο Σαπουντζάκης έπρεπε να κρατήσει τον Άραχθο ποταμό που αποτελούσε τότε τα σύνορα Ελλάδας και Τουρκίας στην Ήπειρο. Κανείς δε φανταζόταν τις εξαιρετικές επιθέσεις και τις κατακτήσεις των Ελλήνων.

Εδώ θα πρέπει να γίνει αναφορά στο «Στόλο του Ιονίου». (δες το ομώνυμο κεφάλαιο) Τα παλαιότερα από τα σκάφη που διέθετε το Ελληνικό ναυτικό αποτελούσαν τον Στόλο του Ιονίου. Αναφέρονται ατμομυοδρόμωνες, ατμοβάριδες, ξύλινα μικρά σκάφη με κανόνια. Ανάμεσα σε αυτά υπήρχαν όμως και τρεις κανονιοφόροι που είχαν ναυπηγηθεί το 1880 σύμφωνα με τις προδιαγραφές (σε βύθισμα, τακτική κλπ.) που απαιτούνταν για τον Αμβρακικό κόλπο. (Για τον ανοργάνωτο Έλληνα αυτά τα πλοία ήταν ένα θαύμα προβλεπτικότητας.)

Τα παλαιά αυτά πλοία 52 τόνων, ταχύτητα 12 μιλίων και βύθισμα 1,5μ. ανέλαβαν να εισέλθουν στον Αμβρακικό την είσοδο του οποίου έφραζε το φρούριο της Πρέβεζας.

Οι κανονιοφόροι «Α» και «Β» με κυβερνήτες τους Υποπλοιάρχους, Ν. Ματικά και Κ. Μπούμπουλη τη νύχτα της 4ης προς 5ης Οκτωβρίου 1912 (17 / 18 Οκτωβρίου με το καινούριο ημερολόγιο) πέρασαν το στενό της Πρέβεζας, χωρίς να γίνουν αντιληπτά από τους Τούρκους και μπόρεσαν να πάρουν μέρος στις επιχειρήσεις που άρχισαν τη νύχτα εκείνη, βοηθώντας πολύ τον Ελληνικό στρατό.

Στις 20 Φεβρουαρίου 1913 ο ταγματάρχης Βελισσάριος με ένα τάγμα Ευζώνων καταφέρνει μέσα στη σύγχυση των δυνάμεων των Τούρκων να καταλάβει τις παρυφές της πόλης των Ιωαννίνων. Ο στρατηγός Εσάτ πασάς αναγκάστηκε να συνθηκολογήσει.

Στις 21 Φεβρουαρίου 1913 ο Ελληνικός στρατός προελαύνει νικητής στα Ιωάννινα και μετά από λίγες ημέρες απελευθερώνεται και η πόλη του Αργυροκάστρου.

Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

Η νέα κατάστασ υπαγόρευε στους Έλληνες την όσο το δυνατόν γρηγορότερη κατάκτηση της Ηπείρου, για να επανέλθουν οι δυνάμεις που βρίσκονταν στην Ήπειρο πίσω στη Μακεδονία, όπου αναμένονταν εξελίξεις. Έτσι, άρχισε μεγάλη προετοιμασία για επίθεση εναντίον των Ιωαννίνων.

Ο Βενιζέλος, γυρίζοντας από το Λονδίνο, επισκέφθηκε το μέτωπο της Ηπείρου στο Μπιζάνι και λίγο έλειψε εκεί να σκοτωθεί μαζί με τον Κωνσταντίνο. Παρόλες τις δυσκολίες έγινε η επίθεση 20 Φεβρουαρίου / 5 Μαρτίου 1913.

Με 80 κανόνια και 60.000 ενόπλους οι Έλληνες εξαπολύουν την τελική επίθεσή τους στο Μπιζάνι. Οι Τούρκοι καταρρέουν. Το Μπιζάνι απομονώνεται. Οι Εύζωνοι του Δ. Παπαδόπουλου φτάνουν στις παρυφές της πόλης των Ιωαννίνων.

Την επόμενη ημέρα 21 Φεβρουαρίου /6 Μαρτίου 1913 οι Τουρκικές δυνάμεις παραδίδονται.

Ο Αρχιστράτηγος Εσάτ πασάς καταθέτει τα όπλα (ο Εσάτ πασάς ήταν εξισλαμισμένος χριστιανός).

Ο Παβίτ πασάς αρνείται να παραδοθεί και με μικρή δύναμη διαφεύγει στην Αλβανία.

ΤΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ ΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

Στις 21/2 τα μεσάνυχτα υπογράφτηκε το πρωτόκολλο της παράδοσης των Ιωαννίνων. Εν ονόματι της Α.Β.Υ. Του διαδόχου υπέγραψαν οι λοχαγοί του Γενικού Επιτελείου κ.κ. Στρατηγός και Μεταξάς και ο τέως διοικητής Ιωαννίνων Βαχήπ Μπέης

Ο Κωνσταντίνος με το ακόλουθο τηλεγράφημα ενημερώνει. Τον πατέρα του, Βασιλιά Γεώργιο Α΄ για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων:

«ΕΜΙΝ ΑΓΑ σημ. 21 Φεβρουαρίου 1913

Α.Μ. Βασιλέα . Θεσσαλονίκη.

«Αλωθέντος υπό του ελληνικού στρατού ολοκλήρου του δυτικού μετώπου του φρουρίου των Ιωαννίνων και κυκλωθείσης της γραμμής των ερεισμάτων του Μπιζανίου και Καστρίτσης ο Εσάτ Πασσάς μοι εδήλωσε την στιγμήν ταύτην ότι ο στρατός του παραδίδεται αιχμάλωτος πολέμου. Λεπτομερείας μεγάλης νίκης του ανδρείου στρατού μας τηλεγραφήσω προσεχώς.

Κωνσταντίνος Διάδοχος»

Οι ιππείς του Πιερράνου του Σούτσου και του Μαυρομιχάλη ήταν οι πρώτοι που μπήκαν στην πόλη, ενώ το πρωί κυμάτιζε στα οχυρώματα του Μπιζανίου η ελληνική σημαία. Ακολούθησε για αρκετές ώρες η παράδοση των όπλων του Οθωμανικού στρατού. Περί τις 33.000 άνδρες αφοπλίστηκαν εκείνη την ημέρα. Ο Διάδοχος Κωνσταντίνος ανέβηκε στο Γενικό παρατηρητήριο του Πυροβολικού ακριβώς στο σημείο εκείνο που πριν λίγο έλειψε να τραυματιστούν ο ίδιος και Πρωθυπουργός Βενιζέλος που είχε επισκεφτεί την περιοχή.

Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΣΤΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Την επόμενη ημέρα 22/2/1913 ο Κωνσταντίνος μπαίνει θριαμβευτής στην πόλη των Ιωαννίνων. Με υπερηφάνεια αναγγέλλει τη νίκη των Ελλήνων στον Ελευθέριο Βενιζέλο.

Οι κάτοικοι παραληρούσαν. Γελούσαν, έκλαιγαν και φώναζαν Ζήτω η Ελλάς! Ζήτω ο Στρατός! Ζήτω ο Κωνσταντίνος! Πολλοί χαιρετούσαν ο ένας τον άλλο, λέγοντας «Χριστός Ανέστη», γιατί γι’ αυτούς ήταν ημέρα Ανάστασης. Κυανόλευκες σημαίες κυμάτιζαν στα μπαλκόνια των Ελλήνων. Στους δρόμους καταγής σαν κουρέλια κείτονταν Τουρκικές σημαίες.

Ο Διάδοχος Κωνσταντίνος κατευθύνθηκε προς τον Μητροπολιτικό ναό της Πόλης όπου ετελέσθη Δοξολογία. Παρόντες ήσαν οι Πρίγκιπες Ανδρέας, Χριστόφορος, Γεώργιος, Αλέξανδρος, ο Στρατηγός Δαγκλής και άλλοι Επιτελικοί.

Απελευθέρωση Πάργας (23 Φεβρουαρίου 1913)

Η Πάργα απελευθερώθηκε στις 23 Φεβρουαρίου 1913. Αμέσως μετά την απελευθέρωση οι Παργινοί φυγάδες επιστρέφουν στον τόπο τους. Για την ιστορία πρέπει να ειπωθεί πως η Πάργα ήταν η τελευταία πόλη του ηπειρωτικού ελλαδικού χώρου που πέρασε σε τουρκική κατοχή. Ο Αλή πασάς την κυρίεψε, οι κάτοικοί της τότε την εγκατέλειψαν. Ο Αλή τότε έφερε Τούρκους και Έλληνες από άλλα μέρη, για να την κατοικήσουν. Γεωγραφικά βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα του νομού Πρεβέζης.

Στα νότια των Ιωαννίνων ο Ελληνικός στρατός ετοιμάζεται να εξαπολύσει την τελική του επίθεση. Στις 2 Μαρτίου σε μια παραπλανητική κίνηση οι Ελληνικές δυνάμεις βομβαρδίζουν τους Αγίους Σαράντα από τη θάλασσα και ετοιμάζουν ταυτοχρόνως ένα μεγάλο νοσοκομείο, για να δημιουργηθεί η εντύπωση πως αυτό επρόκειτο να δεχθεί τους τραυματίες της απόβασης.

Σκιά στους θριάμβους των Ελλήνων ρίχνει η δολοφονία του βασιλιά Γεωργίου του Α΄ στη Θεσσαλονίκη στις 5 Μαρτίου 1913. Ο συνετός ηγέτης και ικανότατος διπλωμάτης δολοφονείται από ένα «δήθεν» ανισόρροπο και αναρχικό άτομο (ίσως πράκτορα), τον Αλέξανδρο Σχινά.

Η αυτοκτονία του δολοφόνου λίγο αργότερα με πτώση του από το Λευκό Πύργο ενισχύει ακόμα περισσότερο τα σενάρια περί συνωμοσίας. (Για τη δολοφονία του Γεωργίου ανατρέξτε στο αντίστοιχο κεφάλαιο.)

Στο θρόνο της Ελλάδος ανεβαίνει ο γιος του Γεωργίου Α΄ ο Κωνσταντίνος Α΄, ήδη νυμφευμένος με τη Γερμανίδα Σοφία, αδελφή του Κάιζερ της Γερμανίας, Γουλιέλμου Β΄.

Η βασίλισσα Σοφία ασκούσε σημαντική επιρροή στο σύζυγό της, Κωνσταντίνο. Ο Κωνσταντίνος ήταν πείσμων, ήταν, ωστόσο, κι ευμετάβλητος και δεν είχε σταθερές απόψεις για τα επίκαιρα θέματα. Η Σοφία με μεσολάβησή της στον αδελφό της θα βοηθήσει αργότερα (Β΄ Βαλκανικός) την Ελλάδα στο θέμα της πόλης της Καβάλας η οποία δε θα δοθεί στη Βουλγαρία αλλά στην Ελλάδα.

Όμως Γεώργιος και Σοφία θα κατηγορηθούν για παράδοση απορρήτων Ελληνικών εγγράφων στους Γερμανούς.

ΑΝΑΚΗΡΥΞΗ ΤΗΣ ΑΛΒΑΝΙΚΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ

Στις 15 με 11/28 με 11 του 1912 ο Ισμαήλ Κεμάλ Μπέη Βλιόρα (που ήταν ηγέτης των αυτονομιστών Τουρκαλβανών) αποβιβάστηκε από αυστριακό ατμόπλοιο στην Αυλώνα και ανακήρυξε την ανεξαρτησία της Αλβανίας. Οι ενέργειές του είχαν την έγκριση της Αυστρίας και της Ιταλίας. Σχημάτισε προσωρινή διοίκηση, προσπαθώντας να ενισχύσει τις Τουρκικιές δυνάμεις που αγωνίζονταν στα Ιωάννινα και ταυτόχρονα, να επιχειρήσει την ανακατάληψη της Χειμάρρας.

ΑΠΟΒΑΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ ΣΑΡΑΝΤΑ

Οι αρχηγοί των Τουρκαλβανών, Γκιουλέκας και Εκρέμ Μπέης (ανηψιός του Ισμαήλ Κεμάλ Μπέη) συγκέντρωναν δυνάμεις βορείως και νοτίως της Χειμάρρας και ειδοποίησαν τους κατοίκους της περιοχής πως, αν δεν έδιωχναν τον αρχηγό των δυνάμεων Ελληνικής κατοχής, Σπυρόμηλιο, θα κατέστρεφαν ολοκληρωτικά τη Χειμάρρα.

Στις 17 και 18 Νοεμβρίου έγιναν πολλές επιθέσεις από Τουρκαλβανούς στη γύρω περιοχή. Όλες όμως αποκρούσθηκαν. Σφοδρή μάχη έγινε στις 17 Νοεμβρίου στο χωριό Πύλιουρι. Οι Χειμαρριώτες επικράτησαν των Τουρκαλβανών, είχαν, ωστόσο, 7 νεκρούς και 9 τραυματίες.

Με τηλεγραφήματά του στις 18 και 21 Νοεμβρίου του 1912 προς τον Πρωθυπουργό, Ελ. Βενιζέλο και τον Αρχηγό του Στρατού Ηπείρου, Κωνσταντίνο Σαπουντζάκη, ο ταγματάρχης Σπύρος Σπυρομήλιος ανακοίνωσε ότι ο Σερβικός στρατός είχε καταλάβει το Δυρράχιο στις 5 Νοεμβρίου 1912.

Πρότεινε να αποβιβάσει εθελοντές στην Αυλώνα αλλά κι εθελοντές στους Αγίους Σαράντα, για να μπορέσει να ελέγξει τις κινήσεις των Αλβανών. Το Υπουργείο Στρατιωτικών αποφάσισε απόβαση στους Αγίους Σαράντα στις 20 Νοεμβρίου 1912. Τελικά, στις 24 Νοεμβρίου 1912 το 1ο Σύνταγμα με διοικητή τον Συνταγματάρχη Πεζικού, Γεώργιο Μέξα αποβιβάστηκε στον όρμο των Αγίων Σαράντα. Σταδιακά κατέλαβαν τις θέσεις βόρεια και ανατολικά της πόλης και δόθηκαν οδηγίες για τις επόμενες κινήσεις του συντάγματος προς το Δέλβινο.

Στην πορεία τους προς το Δέλβινο και καθώς η εμπροσθοφυλακή περνούσε τον Καλασιώτικο ποταμό οι Έλληνες δέχτηκαν επίθεση από το Τουρκικό πυροβολικό. Η μοναδική γέφυρα του ποταμού καταστράφηκε. Η τοπογραφία της περιοχής με υψώματα δίχως βλάστηση και βάλτους δεν επέτρεπε άμεση αντίδραση. Περίπου 50 έλληνες στρατιώτες με την κατάρρευση της γέφυρας παρασύρθηκαν από τα νερά του ποταμού. Το 1ο Σύνταγμα Πεζικού κατάφερε να συγκεντρωθεί ξανά στην περιοχή των Αγίων Σαράντα. Ο διοικητής πίστευε πως οι δυνάμεις του εχθρού ήταν πολύ περισσότερες από τις δικές του. Έτσι, διέταξε επιβίβαση της δύναμης σε ατμόπλοιο το μεσημέρι της 28ης Νοεμβρίου 1912. Ακολούθησε αποχώρηση.

Αυτό το ατυχές συμβάν μείωσε το ηθικό των Ελλήνων. Αλβανοί και Τουρκαλβανοί αποθρασύνθηκαν κι έκαναν εμπρηστικές επιθέσεις στα χωριά Νίβιτσα, Άγιος Βασίλειος, Πικέρνι, Φοινίκη κ.α. Οι Αλβανοί προσπάθησαν να ανακαταλάβουν και τη Χειμάρρα δίχως αποτέλεσμα, γιατί στην πόλη οι Έλληνες έστειλαν ως ενίσχυση έναν ουλαμό πυροβολικού. Επίσης ο «Πηνειός» και ο «Αχελώος», ατμομυοδρόμωνες της «Μοίρας των ποταμών», βομβάρδιζαν τον Λογαρά. Έτσι, κατάφεραν να κρατήσουν ισχυρή αντίσταση ως και την απελευθέρωση των Ιωαννίνων 21 Φεβρουαρίου 1913.

Όπως είδαμε ο Ελληνικός στρατός μετά την απελευθέρωση των Ιωαννίνων προχώρησε προς τα βόρεια (βοριότερα της Χειμάρρας που οι Έλληνες ήδη την κατείχαν από τις 5 Νοεμβρίου 1912).

Οι Έλληνες είχαν υπό τον έλεγχό τους την περιοχή που ονομαζόταν Βόρεια Ήπειρος και που έφτανε Ανατολικά ως στις Πρέσπες.

Στις 28 Νοεμβρίου 1912 ανακηρύσσεται η Αυτονομία της Αλβανίας.

Βαλκανική Κρίση 1875 έως 1878, Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος, Προπαρασκευ, Εθελοντές, Ιατρική Περίθαλψη, Υπογραφή Βαλκανικού Συμφώνου

Κατάληψη Ελασσόνας, Δεσκάτης, Η Μάχη του Σαραντάπορου, Απελευθέρωση Σερβίων, Κοζάνης, Απελευθέρωση Γρεβενών, Δεσκάτης, Απελευθέρωση Λιτοχώρου, Κατερίνης, Απελευθέρωση Βέροιας, Απελευθέρωση Έδεσσας, Κατάληψη Αμυνταίου, Η Μάχη των Γιαννιτσών, Απελευθέρωση Θεσσαλονίκης, Απελευθέρωση Χαλκιδικής, Αγίου Όρους, Η Μάχη του Ναλμπάκιοϊ, Απελευθέρωση Φλώρινας, Αμυνταίου, Πτολεμαΐδος, Επιχειρήσεις του Βουλγαρικού και Σερβικού στρατού

Ελληνικός στόλος, Κατάληψη της Λήμνου, Βύθιση του Φετίχ Μπουλέν, Κατάληψη Θάσου, Ίμβρου, Αϊ Στράτη, Σαμοθράκης, Ψαρών, Τενέδου, Ναυμαχία Έλλης, Απελευθέρωση Μυτιλήνης, Απελευθέρωση Χίου, Ναυμαχία Λήμνου, Απελευθέρωση Σάμου, Δράση Μοίρας Ιονίου, Αξιωματικοί του Ναυτικού, Θωρηκτό Αβέρωφ

Στρατιά 'Ηπειρου, Κατάληψη Πρέβεζας, Πέντε Πηγαδιών, Η πορεία προς τα Ιωάννινα, Απελευθέρωση Ιωαννίνων, Οι τελευταίες ημέρες του βασιλέως Γεωργίου, Αεροπορία, Γεγονότα πριν το τέλος του Α΄Βαλκανικού

Αυτόνομη Βόρεια Ήπειρος

Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος, Η Μάχη της Θεσσαλονίκης, Η Μάχη Κιλκίς, Λαχανά, Η κατάληψη της Δοϊράνης, Απελευθέρωση Σερρών, Δράμας, Δοξάτου, Ξάνθης, Κομοτηνής, Απελευθέρωση Καβάλας, Συνθήκη Βουκουρεστίου

Απελευθέρωση Κρήτης

Μετάλλια της Εποχής 1912 και 1913, Εξώφυλλα τετραδίων της Εποχής 1912 και 1913, Ημερήσιος τύπος 1912 και 1913, Αλληλογραφραφία από το μέτωπο, Βασιλιάς Κωνσταντίνος Α΄, Ελευθέριος Βενιζέλος, Παύλος Κουντουριώτη

Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ (Balkan Wars 1912 . 1913) ανήκει στην Οικογένεια Ποταμιάνου Ε.Κ.Α. (Ηπειρωτική).

Συναποτελείται από συλλογές, που αφορούν την συγκεκριμένη ιστορική περίοδο, του Μανουσάκη και άλλων.

Η Έρευνα, η Συγγραφή και η Επιμέλεια της ύλης πραγματοποιήθηκαν από την Αργυρή Κ. Μπαξεβάνου, Φιλόλογο και Συγγραφέα.

Υπεύθυνη Σχεδιασμού και Διαχείρισης ιστοσελίδος Ειρήνη Μαρία Β. Ταμπάκη, φοιτήτρια Μηχανικών Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών Π.Ε.

Ευγενική υποστήριξη Βασίλειος Α. Ταμπάκης, Δρ. Δασολογίας

Το υλικό στην πρωτογενή του μορφή εκτίθεται στην Ιερά Μονή Ευαγγελισμού, Σκιάθου.