ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ
BALKAN WARS 1912
.
1913
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 142Χ90 χιλ.
Η μάχη Ελλήνων και Βουλγάρων στο Δεμίρ Ισσάρ (σημερινό Σιδηρόκαστρο Σερρών) κατά τον Β΄ Βαλκανικό πόλεμο.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 142Χ90 χιλ.
Πίσω όψη: Εκδόθηκε από την Μ. Ν. Μιχαλοπούλο στην Αθήνα.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 136Χ87 χιλ. Ο Ελληνικός στρατός κατατροπώνει τον Βουλγαρικό στρατό στην μάχη του Δεμίρ Ισσάρ και παίρνει ως λάφυρα βουλγαρικά πυροβόλα.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 130Χ90 χιλ.
Πίσω όψη: Εκδόθηκε από τον «Atlas» της Νέας Υόρκης και τυπώθηκε στη Γερμανία.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 130Χ90 χιλ. Ζωγραφική αναπαράσταση της μάχης του Δεμίρ Ισσάρ (σημερινό Σιδηρόκαστρο Σερρών) στην περίοδο του Β΄ Βαλκανικού πολέμου.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 136Χ87 χιλ.
Πίσω όψη.
Στην οδό που διερχόταν από την ανατολική όχθη του ποταμού Στρυμόνα οι Βούλγαροι είχαν τοποθετήσει το πυροβολικό τους, που συμπεριελάμβανε και τέσσερα πολιορκητικά τηλεβόλα. Το πλάτος του ποταμού στο σημείο αυτό ήταν 400 περίπου πόδια. Υπήρχε μια σιδηροδρομική γέφυρα και τριγύρω απλωνόταν η πεδιάδα των Σερρών που δεν προσέφερε κανένα προκάλυμμα. Η δυτική όχθη του ποταμού αποκλειόταν από βουνά της οροσειράς του Μπέλες. Η χρήση πεδινού πυροβολικού εκεί ήταν αδύνατη.
Οι Βούλγαροι σε αριθμό ήταν ίσοι σχεδόν με τους Έλληνες. Η θέση τους παρουσίαζε μεγάλα πλεονεκτήματα από άποψη πυροβολικού, διότι οι Έλληνες όχι μόνο δεν μπορούσαν να τοποθετήσουν το πυροβολικό τους, έτσι ώστε να λάβει μέρος στη μάχη, αλλά βρίσκονταν εντός της βολής των τηλεβόλων. Επιπλέον, είχαν αναγείρει μεγάλα προχώματα σε όλα σχεδόν τα στρατηγικά υψώματα. Επομένως, το πλεονέκτημα το είχαν οι Βούλγαροι.
Οι δύο Ελληνικές μεραρχίες (1η και 6η) προήλασαν ανατολικά κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής και κατευθύνονταν η μια προς βορρά και η άλλη προς νότο. Μόλις προσέγγισε το στενό η 6η μεραρχία αναπτύχθηκε προς νότο και αφού πέρασε τον ποταμό στην Οβάτζα, επιτέθηκε κατά της κύριας θέσης του εχθρού. Ο σκοπός τους ήταν να διευκολυνθεί η προέλαση της 1ης μεραρχίας βορείως της σιδηροδρομικής γραμμής.
Τη νύχτα της 26ης Ιουνίου / 9ης Ιουλίου οι Έλληνες κατόρθωσαν να κινήσουν τα τηλεβόλα και να τα φέρουν σε απόσταση αποτελεσματικής βολής. Με το χάραμα άρχισε η μάχη. Μετά από δίωρο αγώνα ο εχθρός εκτοπίσθηκε κοντά στο χωριό Βετρίνα. Ένα σύνταγμα Ευζώνων που έφερε μαζί του μια ορεινή πυροβολαρχία βάδισε τριγύρω από μια μικρή κοιλάδα και φάνηκε σε ένα ύψωμα, βόρεια από τη Βουλγαρική θέση, στην είσοδο του Στενού. Εκεί άνοιξε πυρ με τα τηλεβόλα του εναντίον του εχθρού.
Οι Βούλγαροι άρχισαν να υποχωρούν προς το Βορρά, εγκαταλείποντας τέσσερα πολιορκητικά τηλεβόλα, τέσσερα ταχυβόλα και μεγάλη ποσότητα πολεμοφοδίων. Η νίκη έκανε τους Έλληνες κυρίους του Δεμίρ Ισσάρ όπου εκτός από τα πτώματα 140 κατακρεουργημένων Ελλήνων βρήκαν 150 βαγόνια του Κυβερνητικού Βουλγαρικού σιδηροδρόμου και μεγάλες ποσότητες τροφίμων.
Πριν την αναχώρησή τους από το Ντερμπέν οι Βούλγαροι ανατίναξαν με δυναμίτιδα ένα τόξο της σιδηροδρομικής γέφυρας του Στρυμόνα, προσπαθώντας να επιβραδύνουν την Ελληνική προέλαση.
Μετά την κατάληψη του Δεμίρ – Ισσάρ ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος διέταξε την 6η μεραρχία να ακολουθήσει την καταδίωξη κατά μήκος της οδού στην ανατολική όχθη του Στρυμόνα. Επίσης, διέταξε την 1η μεραρχία να προελάσει, διασχίζοντας τα βουνά προς την ίδια κατεύθυνση. Ταυτόχρονα, μετέφερε το Αρχηγείο του στο Χατζή – Μπεηλίκ.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 138Χ87 χιλ.
Ο Αρχιστράτηγος Κωνσταντίνος με το Επιτελείο του. Δεν τονίζεται το γεγονός ότι στη φωτογραφία εικονίζεται και ο Πρωθυπουργός, Ελευθέριος Βενιζέλος. Το στιγμιότυπο είναι τραβηγμένο στο Χατζή Μπεϊλίκ (Βυρώνεια).
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 138Χ87 χιλ.
Πίσω όψη. Τα δικαιώματα ανήκουν στο βιβλιοπωλείο Ατλαντίς Από την Νέα Υόρκη και τυπώθηκε στη Γερμανία.
Την 30 Ιουνίου / 13 Ιουλίου ο Ελευθέριος Βενιζέλος έφθασε στο Αρχηγείο, για να επισκεφθεί τον Αρχιστράτηγο, Βασιλιά Κωνσταντίνο. Η Ρωσία, αποβλέποντας σε τιμωρία της Βουλγαρίας, πρότεινε στους Συμμάχους να υπογράψουν ανακωχή και να συνέλθουν σε διάσκεψη στην Πετρούπολη.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 92Χ142 χιλ. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος εξερχόμενος του εν Χατζή Μπεϊλικ στρατηγείου εν Μακεδονία. Κατά τους Βαλκανικούς πολέμους στο Χατζή Μπεϊλίκ βρισκόταν το στρατηγείο του Διαδόχου Κωνσταντίνου. Εδώ μαζί με τον Πρωθυπουργό, Ελ. Βενιζέλο δέχτηκαν τη Βουλγαρική αντιπροσωπεία (τον Ιούλιο του 1913 μετά τη νίκη της Ελλάδος), για υπογραφή συνθήκης ανακωχής.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 92Χ142 χιλ.
Πίσω όψη. Εκδόθηκε από τον Γ. Ν Αλεξάκη στον Πειραιά.
Ούτε ο Βασιλιάς ούτε ο Πρωθυπουργός δέχθηκαν τη Ρωσική πρόταση. Επιθυμούσαν αρχικά να έλθουν σε διαπραγματεύσεις με τη Βουλγαρία. Ωστόσο, δεν ήθελαν οι συζητήσεις αυτές να είναι χρονοβόρες και ατελείωτες. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος προσέβλεπε στη δημιουργία τριών ίσων, κατά προσέγγιση, κρατών και, αισθανόμενος απογοήτευση από τη χρονοβόρα διαπραγμάτευση και τις λογομαχίες της Συνδιάσκεψης του Λονδίνου, είχε ως σύνθημά του «ειρήνη επί του πεδίου της μάχης».
Εξακριβώθηκε εκείνη τη χρονική περίοδο ότι τα περίχωρα του σταθμού Χατζή Μπέηλικ είχαν μολυνθεί από χολέρα και αμέσως λήφθηκαν αυστηρότατα μέτρα για την καταστολή της εξάπλωσης της επιδημίας. Αποτελεσματικός αποδείχθηκε ο αντιχολερικός ορός με τον οποίο εμβολιάσθηκε αμέσως το μεγαλύτερο μέρος του στρατού.
Σε όλη τη διάρκεια της εκστρατείας οι Έλληνες έχασαν συνολικά 540 άνδρες, που νόσησαν από διάφορες ασθένειες, ενώ τα Σερβικά στρατεύματα αποδεκατίσθηκαν από τη χολέρα. Από χολέρα πέθανε μόνο ένας Έλληνας αξιωματικός ο οποίος είχε αρνηθεί να εμβολιασθεί. Απεβίωσε επτά ώρες μετά την προσβολή του από τη νόσο.
Απελευθέρωση Σερρών (28 Ιουνίου / 1 Ιουλίου): Ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος συνοδευόταν από όλα τα άρρενα μέλη της βασιλικής οικογένειας (εκτός από τον αδελφό του, πρίγκιπα Γεώργιο). Στις 4 /17 Ιουλίου 1913 η γέφυρα του Στρυμόνα επισκευάσθηκε και οι Έλληνες μπορούσαν να συνεχίσουν την προέλασή τους προς τον βορρά. Οι Βούλγαροι υποχωρώντας κατέστρεψαν και λεηλάτησαν τις Σέρρες. Υπό τις διαταγές του αντιστράτηγου Ναπολέοντος Σωτήλη η 7η Μεραρχίσ στις 28 Ιουνίου 1913 κατέλαβε τις Σέρρες, αφού πέρασε τις γέφυρες Κουμαριάς και Στρυμονικού. Οι Βούλγαροι όμως είχαν καταστρέψει ολοσχερώς την Ελληνική συνοικία. Το θέαμα που αντίκρυσαν οι απελευθερωτές του Σωτήλη ήταν μακάβριο. Βρέθηκαν πολλά φρικτά δολοφονημένα καθώς και απανθρακωμένα πτώματα γυναικόπαιδων. Το μεγαλύτερο μέρος της πόλης είχε πυρποληθεί. Ο αντιστράτηγος Σωτήλης έστειλε τηλεγράφημα στο επιτελείο στη Δοϊράνη, ζητώντας κατεπειγόντως ενισχύσεις. Στο τηλεγράφημα περιέγραψε την τραγική κατάσταση καθώς πέρα από τους αποτρόπαια δολοφονημένους υπήρχαν και 20.000 άστεγοι. Ζητούσε επίσης τρόφιμα, για να αντιμετωπίσει την πείνα. Ο Σωτήλης μπήκε στις Σέρρες την 28η Ιουνίου / 1η Ιουλίου. Στο μεταξύ οι Βούλγαροι άρχισαν να συγκεντρώνονται στη Ζέρνοβα, θέση που δέσποζε πάνω στην οδό που οδηγούσε στο Νευροκόπι.
Οι Έλληνες διατάχθηκαν να βαδίσουν εναντίον της Ζέρνοβας σε δύο φάλαγγες. Δύο συντάγματα μαζί με έναν ουλαμό πυροβολικού κατευθύνθηκαν μέσω Μπρόδι. Ένα σύνταγμα μαζί με ένα εναπομείναν τμήμα πυροβολικού έλαβε εντολή να καταλάβει τη Δράμα από την οποία θα προχωρούσε κατά της Ζέρνοβας. Η 1η φάλαγγα συνάντησε σημαντική αντίσταση στην πορεία της. Ακολούθησε τριήμερη μάχη 2 / 3 / 4 Ιουλίου (15 / 16 / 17 Ιουλίου), αφού κατέφθασε, εν τω μεταξύ, από τη Δράμα και η 2η φάλαγγα, οι Βούλγαροι νικήθηκαν και τράπηκαν προς το Νευροκόπι.
Απελευθέρωση Νευροκοπίου: Στις μάχες αυτές οι Έλληνες κυρίευσαν δώδεκα τηλεβόλα και, επισπεύδοντας την προέλασή τους, κατόρθωσαν να καταλάβουν και το Νευροκόπι μετά από μια ασήμαντη συμπλοκή 5 / 18 Ιουλίου 1913.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 136Χ88 χιλ.
Ελληνοβουλγαρικός πόλεμος 1913. Ευζωνικό σώμα στη Θράκη (φωτογραφία).
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 136Χ88 χιλ.
Πίσω όψη:Τα δικαιώματα ανήκουν στην «Atlantis» της Νέας Υόρκης και τυπώθηκε στη Γερμανία.
ΔΟΞΑΤΟ (Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΒΟΥΛΓΑΡΟΥΣ)
Το πρωί 30 Ιουνίου / 13 Ιουλίου 1913 έγινε η επίθεση των Βουλγάρων κατά της πόλης με ιππικό. Επίσης, με τέσσερα τηλεβόλα άνοιξαν πυρ. Τα σπίτια παραδόθηκαν στις φλόγες. Οι βολές σταμάτησαν το μεσημέρι. Πολλοί κάτοικοι βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν. Ο συνολικός αριθμός των σφαγιασθέντων υπολογίζεται τουλάχιστον σε 400 άτομα. (Άλλες πηγές αναφέρουν 600 νεκρούς.)
Επισκέπτες μαρτυρούν πως είδαν σκύλους να καταβροχθίζουν ανθρώπινες σάρκες, αυλές σπιτιών να αχνίζουν από το αίμα των θανατωθέντων. Ανάμεσα στις φρικαλεότητες αναφέρεται ότι βρεθήκαν σταυρωμένοι μια γυναίκα κι ένα παιδί.
Αυτές οι πράξεις διαπράχθηκαν με την παρουσία Βουλγάρων διοικητικών λειτουργών του Αθαν. Πριστέφ (διευθυντή της Αστυνομίας), του Βάκεφ (δικαστή), του Ι. Μπορώφ και του Καρακώφ. Όταν έληξε η σφαγή, οι Βούλγαροι συμπλήρωσαν το φρικιαστικό έργο τους με την πυρπόληση της Ελληνικής συνοικίας της πόλης.
Οι απόψεις του Κρώφορδ Πράϊς (ανταποκριτού των ΤΙΜΕS) για τη συμπεριφορά του σερβικού και του ελληνικού στρατού κατά την περίοδο 1912/1913.
Γράφει:
«Οι ξένοι ανταποκριταί, οι παρακολουθήσαντες τον Σερβικόν στρατόν, έχουν παρόμοια πράγματα να αφηγηθούν: Καταστροφάς πόλεων, διξαχθείσας με αγριότητα τοιαύτην, εφάμιλλον της οποίας δεν έχουν να παρουσιάσουν ουδέ αυτοί οι Τούρκοι εις τας χειροτέρας των στιγμάς, σφαγάς τραυματιών πολεμιστών επί του πεδίου της μάχης, σφαγάς Μουσουλμάνων χωρικών, καθ’ όν χρόνον αι εστίαι των κατηδαφίζοντο, βιασμούς γυναικών πάσης ηλικίας υπό ασελγομανών στρατιωτών: πάσας δε ταύτας τάς φρικαλεότητας πιστοποιουμένας υπό επιτροπής αποτελουμένης εκ τριών ιατρών, ενός Γάλλου, ενός Γερμανού και ενός Νορβηγού, ενός Γάλλου δημοσιογράφου και ενός χειριστού κινηματογράφου. Καθ’ ήν δε στιγμήν γράφω, έχω ενώπιόν μου τά φωτογραφήματα, τα πιστοποιούντα την αθρόαν κακουργίαν.»
«Οι Έλληνες, εν τούτοις, απέδωκαν καλόν αντί κακού. Εμερίμνησαν δια τους Βουλγάρους τραυματίας όσον και διά τους ιδικούς των, και εσεβάσθησαν και έθρεψαν τους αιχμαλώτους των. Είδον πάν ό,τι βεβαίω διά της γραφίδος. Εν τούτοις δεν επιθυμώ να είπω, ότι η καθόλου δράσις του Ελληνικού στρατού υπήρξεν εξ ολοκλήρου ανεπίληπτος. Θεωρώ δυνατόν, και πιθανόν έτι, ότι μεταξύ του υποχρεωτικώς θητεύοντος στρατού της χώρας ταύτης, της οποίας ολόκληρος σχεδόν ο πληθυσμός ευρίσκετο υπό τα όπλα, μεταξύ στρατού εντός του οποίου κατελέγοντο πάσης τάξεως και ανατροφής άνδρες, θα ευρίσκοντο και ατίθασσοί τινες χαρακτήρες, οι οποίοι, εξερεθισόμενοι εκ των σκηνών των οποίων εγίνοντο μάρτυρες, παρεφέροντο κατά του εχθρού. δύναμαι όμως να βεβαιώσω, άνευ φόβου διαψεύσεως, ότι αι τοιαύται περιπτώσεις, και εάν συνέβησαν πράγματι, αποτελούν μεμονωμένα γεγονότα, άτινα διεπράττοντο εν καταφώρω, αν μη συγγνωστή απειθεία προς τας διαταγάς των ανωτέρων αξιωματικών.
Απορίας άξιον είνε όχι ότι διεπράχθησαν τυχόν ατομικαί παρεκτροπαί υπό ωρισμένων στρατιωτών, αλλά το ότι θα διέφευγε και είς κάν Βούλγαρος την εκδίκησιν των νικητών. Ουδεμία συγκεκριμένη περίπτωσις αγριότητος διαπραχθείσης υπό Έλληνος περιήλθεν εις γνώσιν οιουδήποτε των δημοσιογράφων συναδέλφων μου, αν και πάντες ήμεθα ελεύθεροι να περιπλανώμεθα κατά βούλισιν εντός της ζώνης, όπου αι εγλκηματικαί πράξεις, περί ων ισχυρίζονται οι βούλγαροι, έπρεπε κατ’ ανάγκην να είχον διαπραχθή.»
Βαλκανική Κρίση 1875 έως 1878, Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος, Προπαρασκευ, Εθελοντές, Ιατρική Περίθαλψη, Υπογραφή Βαλκανικού Συμφώνου
Κατάληψη Ελασσόνας, Δεσκάτης, Η Μάχη του Σαραντάπορου, Απελευθέρωση Σερβίων, Κοζάνης, Απελευθέρωση Γρεβενών, Δεσκάτης, Απελευθέρωση Λιτοχώρου, Κατερίνης, Απελευθέρωση Βέροιας, Απελευθέρωση Έδεσσας, Κατάληψη Αμυνταίου, Η Μάχη των Γιαννιτσών, Απελευθέρωση Θεσσαλονίκης, Απελευθέρωση Χαλκιδικής, Αγίου Όρους, Η Μάχη του Ναλμπάκιοϊ, Απελευθέρωση Φλώρινας, Αμυνταίου, Πτολεμαΐδος, Επιχειρήσεις του Βουλγαρικού και Σερβικού στρατού
Ελληνικός στόλος, Κατάληψη της Λήμνου, Βύθιση του Φετίχ Μπουλέν, Κατάληψη Θάσου, Ίμβρου, Αϊ Στράτη, Σαμοθράκης, Ψαρών, Τενέδου, Ναυμαχία Έλλης, Απελευθέρωση Μυτιλήνης, Απελευθέρωση Χίου, Ναυμαχία Λήμνου, Απελευθέρωση Σάμου, Δράση Μοίρας Ιονίου, Αξιωματικοί του Ναυτικού, Θωρηκτό Αβέρωφ
Στρατιά 'Ηπειρου, Κατάληψη Πρέβεζας, Πέντε Πηγαδιών, Η πορεία προς τα Ιωάννινα, Απελευθέρωση Ιωαννίνων, Οι τελευταίες ημέρες του βασιλέως Γεωργίου, Αεροπορία, Γεγονότα πριν το τέλος του Α΄Βαλκανικού
Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος, Η Μάχη της Θεσσαλονίκης, Η Μάχη Κιλκίς, Λαχανά, Η κατάληψη της Δοϊράνης, Απελευθέρωση Σερρών, Δράμας, Δοξάτου, Ξάνθης, Κομοτηνής, Απελευθέρωση Καβάλας, Συνθήκη Βουκουρεστίου
Μετάλλια της Εποχής 1912 και 1913, Εξώφυλλα τετραδίων της Εποχής 1912 και 1913, Ημερήσιος τύπος 1912 και 1913, Αλληλογραφραφία από το μέτωπο, Βασιλιάς Κωνσταντίνος Α΄, Ελευθέριος Βενιζέλος, Παύλος Κουντουριώτη
Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ (Balkan Wars 1912 . 1913) ανήκει στην Οικογένεια Ποταμιάνου Ε.Κ.Α. (Ηπειρωτική).
Συναποτελείται από συλλογές, που αφορούν την συγκεκριμένη ιστορική περίοδο, του Μανουσάκη και άλλων.
Η Έρευνα, η Συγγραφή και η Επιμέλεια της ύλης πραγματοποιήθηκαν από την Αργυρή Κ. Μπαξεβάνου, Φιλόλογο και Συγγραφέα.
Υπεύθυνη Σχεδιασμού και Διαχείρισης ιστοσελίδος Ειρήνη Μαρία Β. Ταμπάκη, φοιτήτρια Μηχανικών Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών Π.Ε.
Ευγενική υποστήριξη Βασίλειος Α. Ταμπάκης, Δρ. Δασολογίας
Το υλικό στην πρωτογενή του μορφή εκτίθεται στην Ιερά Μονή Ευαγγελισμού, Σκιάθου.