ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΡΙΝ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ Α΄ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΥ

Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΛΟΝΔΙΝΟΥ (Συνοπτικά)

Οι νικητές Έλληνες, Βούλγαροι, Σέρβοι και Μαυροβούνιοι από τη μια και η νικημένη Οθωμανική Αυτοκρατορία από την άλλη ήταν όσοι υπέγραψαν στο Λονδίνο 13/30 Μαΐου του 1913 την ομώνυμη συνθήκη. Δημιουργείται ένα νέο status quo στην περιοχή, υπαγορευόμενο από τα αποτελέσματα των μαχών, κυρίως όμως από τα αντικρουόμενα συμφέροντα των Μεγάλων Δυνάμεων.

Στο άρθρο 2 της συνθήκης ο Σουλτάνος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εκχωρεί στους συμμάχους όλες τις ευρωπαϊκές εκτάσεις της αυτοκρατορίας του προς δυσμάς από το Αιγαίο ως τον Αίνο και τη Μηδεία. Εξαιρείται η Αλβανία.

Οι δυνάμεις θα καθόριζαν τα σύνορα της νεοσύστατης Αλβανίας (συμφέροντα στην περιοχή είχαν η Ιταλία και η Αυστροουγγαρία).

Με το άρθρο 4 ο Σουλτάνος υπέρ των συμμάχων παραιτήθηκε από κάθε κυριαρχικό του δικαίωμα στην Κρήτη.

Το άρθρο 5 της συνθήκης καθόριζε πως οι Μεγάλες Δυνάμεις θα αποφάσιζαν μελλοντικά για τις τύχες των νησιών του Αιγαίου εκτός της Κρήτης και της χερσονήσου του Άθω.

Τα άρθρα 6 και 7 αφορούσαν οικονομικά ζητήματα και θέματα ανταλλαγής αιχμαλώτων.

Η ΕΚΤΑΣΗ ΚΑΙ Ο ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΤΟΝ ΑΠΡΙΛΙΟ ΤΟΥ 1913

ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ Α΄ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΚΕΡΔΩΝ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Τον Απρίλιο του 1913, την ημέρα που άρχιζε η δεύτερη ανακωχή, η Ελληνική επικράτεια εκτεινόταν δυτικά ως τη Κορυτσά και τη Χειμμάρα, βόρεια ως Φλώρινα, Αριδαία, Γιαννιτσά και μια στενή ζώνη πέρα από τη Θεσσαλονίκη. Προς τα ανατολικά έφτανε παραλιακά πέρα από τον Στρυμόνα, περιλαμβάνοντας το Παγγαίο και την Χαλκιδική.

Τα νησιά της Ελλάδος και η Κρήτη ήταν ελληνικά. Η έκταση της Ελλάδας ήταν μεγαλύτερη κατά 50.000τ.χλμ. και ο πληθυσμός της μεγαλύτερος κατά 2.100.000 κατοίκους.

Πρέπει εδώ να σημειωθεί πως οι Βαλκανικοί πόλεμοι σε τίποτα δε θύμιζαν τα σκληρά συστήματα ασφαλείας, την πολιτική και οικονομική επιστράτευση που επιβαλλόταν στους κατοίκους όσο διαρκούσε ο πόλεμος σε άλλες εμπόλεμες περιοχές του κόσμου.

Εδώ δεν υπήρχε κανενός είδους επιβολής πειθαρχίας, επειδή η χώρα διεξήγαγε πολέμους και σχεδόν καθόλου δεν είχε διαταραχθεί η ειρηνική ζωή.

Το εγχώριο και ξένο κεφάλαιο την εποχή εκείνη φαίνεται να έχει εξαιρετικές ευκαιρίες για πολλαπλασιασμό του: Η Εθνική τράπεζα έδινε πολεμικά δάνεια στο κράτος με όρους σκανδαλώδεις και πάμπολλα προνόμια.

Με την επέκταση της Ελλάδος και την απόκτηση νέων εδαφών διευρυνόταν η εσωτερική αγορά με θετικότατα απότοκα. Βεβαίως, δεν έλειψαν και οι καιροσκόποι την περίοδο αυτή.

***

Παρόλα τα εδαφικά κέρδη τίποτα δεν ήταν σίγουρο πως βρισκόταν αδιαμφισβήτητα στην κατοχή της Ελλάδος. Όλα τα νεοαποκτηθέντα εδάφη ήταν επισφαλή. Ο Άθως τελούσε υπό αμφισβήτηση από την Ρωσία, αφού Ρώσοι καλόγεροι στα Μοναστήρια του ξεπερνούσαν τις 3.000. Μετά το τέλος του Α΄ βαλκανικού η κατάσταση ήταν ρευστή, γιατί η Ελλάδα, η Σερβία και η Βουλγαρία δεν είχαν κάνει ουδεμία συμφωνία για το πώς θα μοιράζονταν τα εδάφη που κατόρθωσαν να αποσπάσουν από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η Βουλγαρία συναισθανόμενη την υπεροχή της σε αριθμό στρατευμάτων «ονειρευόταν» την Μεγάλη Βουλγαρία (1881). Οι Σέρβοι ήθελαν να απομακρυνθούν από το Μοναστήρι και επιθυμούσαν την Προποντίδα και τα περίχωρα της Κωνσταντινούπολης τις Ακτές του Βορείου Αιγαίου και φυσικά τη Θεσσαλονίκη. Σέρβοι και Έλληνες δεν είχαν καμία διάθεση να υποκύψουν στις αξιώσεις των Βουλγάρων.

Έτσι, ήδη προς το τέλος του Α΄ Βαλκανικού τα οφέλη των νικητών συμμάχων ήταν πολλαπλώς συγκρουόμενα. Όμως, καθώς προχωρούσαν στο νέο μοίρασμα του κόσμου που διαφαινόταν, οι χώρες της Εγκάρδιας Συνεννόησης (Αντάντ) (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία και κατά δεύτερο λόγο Ιταλία) από τη μία και των Κεντρικών Αυτοκρατοριών (Γερμανία, Αυστροουγγαρία κλπ.) από την άλλη δεν ήταν διατεθειμένες να αφήσουν τα Βαλκάνια έξω από τη σφαίρα της επιρροής τους. Η διάσκεψη για ειρήνη στο Λονδίνο ήταν αποφασιστικής σημασίας για το μέλλον των Βαλκανικών χωρών.

Η Ελλάδα σε αυτή τη φάση των διαπραγματεύσεων διεκδικούσε εκτός από τη Θεσσαλονίκη και μια ευρεία ενδοχώρα τριγύρω από αυτήν, θυσιάζοντας, στα έσχατα, τη Θράκη και την Ανατολική Μακεδονία. Επίσης, ήταν πρόθυμη να κάνει υποχωρήσεις στην υπόθεση της Βορείου Ηπείρου αρκεί να είναι αναμφισβήτητα δικά της τα νησιά του Αιγαίου.

Παρότι οι θαυμαστές του Βενιζέλου αυτό το κομμάτι σκέψεών του προσπαθούν να το καλύψουν, πρέπει να ειπωθεί πως ο Βενιζέλος με το σχέδιό του για την Ελλάδα σε εκείνη τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή δεν κάλυπτε περιοχές με μαζικό Ελληνικό πληθυσμό και πόλεις, όπως οι Σέρρες, ή Δράμα, η Ξάνθη, η Καβάλα. Αυτό, βεβαίως, τον εξέθετε στα μάτια όσων υπερασπίζονταν τη Μεγάλη Ιδέα.

Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΛΟΝΔΙΝΟΥ (Αναλυτικά)

Μετά την πτώση των Ιωαννίνων (Φεβρουάριος 1912), της Ανδριανούπολης (Μάρτιος 1913) και της Σκόδρας (Απρίλιος 1913) οι Τούρκοι δεν μπορούσαν να αντιδράσουν. Αν και οι Μαυροβούνιοι μπήκαν στην Σκόδρα, αναγκάστηκαν να την εγκαταλείψουν εξαιτίας των πιέσεων που τους ασκήθηκαν από τους Αυστριακούς.

Στις 17 / 30 Μαΐου υπογράφτηκε η συνθήκη του Λονδίνου με την οποία κλείνει ο Α΄ Βαλκανικός.

Η Ρωσία και η Αυστροουγγαρία είχαν συναινέσει για την απομάκρυνση των Σέρβων από την Αδριατική. Συμφωνούσαν να δοθεί το Βιλαέτι της Σκόδρας στους Αλβανούς με αντάλλαγμα την παραχώρηση των περιοχών Κοσόβου, Γκόστιβαρ και Τέτοβου στους Σέρβους. Η Αυστρία αν και στο Σχέδιό της προέβλεπε διχοτόμηση του Κοσόβου, τελικά δέχθηκε την παραπάνω ρύθμιση που ήταν σχέδιο της Ρωσίας.

Η Τουρκία εγκατέλειπε ολόκληρη τη Βαλκανική ως τη γραμμή Αίνου (Αιγαίο) – Μηδείας (Μαύρη θάλασσα). Διατηρούσε τις επιφυλάξεις της για την κατοχή των νησιών του Αιγαίου από τους Έλληνες. Στη Βουλγαρία παραχωρούσε την Αδριανούπολη και το Λουλέ Μπουργκάς.

Τα σύνορα μεταξύ των συμμάχων του Α΄ Βαλκανικού και της άρτι δημιουργηθείσης Αλβανίας θα καθορίζονταν με ιδιαίτερες συμφωνίες μεταξύ των κρατών υπό την επίβλεψη και καθοδήγηση των Μεγάλων Δυνάμεων. (Η Αλβανία αναγνωρίστηκε ως ανεξάρτητο κράτος. Για τα σύνορά της θα αποφάσιζαν στο μέλλον οι μεγάλες Δυνάμεις.)

Η συνθήκη υπογράφηκε στις 30 Μαΐου 1913 στο Λονδίνο, τερματίζοντας τον Α΄ Βαλκανικό αλλά και την κυριαρχία πέντε αιώνων της Τουρκίας στην περιοχή των Βαλκανίων. Η Κωνσταντινούπολη έμενε ακόμα στα χέρια των Τούρκων. Ωστόσο, σχεδόν όλα τα προβλήματα έμεναν άλυτα παρά την υπογραφή της Συνθήκης αυτής.

Από όλους ήταν αντιληπτό πως μόνο με νέο πόλεμο θα μπορούσαν να λυθούν οι διαφορές των Βαλκανικών χωρών. Οι Μεγάλες Δυνάμεις δεν είχαν καμία διάθεση να σταματήσουν μια τέτοια σύγκρουση από την οποία διαφαινόταν πως θα έβγαιναν ωφελημένες.

Στα Βαλκάνια κυβερνούσαν μοναρχίες με βλέψεις επεκτατικές. Στη Βουλγαρία πρωθυπουργός ήταν ο φιλειρηνικός Γκέσωφ, όμως ο βασιλιάς Φερδινάνδος επιθυμούσε να ανέβει στην εξουσία το «στρατιωτικό κόμμα», καθαρά σοβινιστικό και φιλοπόλεμο.

Στη Σερβία ο Πρωθυπουργός Πάσιτς από το φόβο μην τον απομακρύνει ο βασιλιάς Πέτρος με τις εθνικιστικές του βλέψεις αναγκάστηκε να συμβιβαστεί.

Στη Ρουμανία, επίσης, η μοναρχία ασκούσε απόλυτη επιρροή. Μόνο στην Ελλάδα υπήρχε εκτός από βασιλιά και το κόμμα των Φιλευθέρων που παρά τον ενστερνισμό, ως ενός σημείου, της Μεγάλης Ιδέας ήθελε να αποφύγει τον πόλεμο με τα άλλα Βαλκανικά κράτη που ως τότε ήταν σύμμαχα. Ο σοβινισμός των Βουλγάρων στην εν λόγω χρονική στιγμή ήταν, ωστόσο, αυγκράτητος.

Οι Βούλγαροι, γνωρίζοντας ότι έχουν τη σταθερή υποστήριξη της Αυστροουγγαρίας της Γερμανίας και της Ρωσίας, απαιτούσαν σθεναρά πολλά εδάφη της Ελλάδας, όπως προειπώθηκε, και τα δύο τρίτα των εδαφών που είχαν καταλάβει οι Σέρβοι.