Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΟΙ Βούλγαροι διενεργούν επιθέσεις. Η Ευρώπη δυσπιστεί. Ο Β΄ Βαλκανικός πόλεμος έχει αρχίσει χωρίς κήρυξη. Οι Έλληνες αποφάσισαν να απομακρύνουν από τη Θεσσαλονίκη τη Βουλγαρική φρουρά, απελευθερώνοντας με αυτόν τον τρόπο τις κινήσεις της 2ης μεραρχίας τους στα σύνορα.

Αποφασίσθηκε να επιτραπεί στη Βουλγαρική δύναμη να εγκαταλείψει την πόλη, άοπλη φυσικά. Την 17 / 30 Ιουνίου 1913, ώρα 4:40 μ.μ. ο Έλληνας στρατηγός, διοικητής των στρατευμάτων στη Θεσσαλονίκη, απηύθυνε προς τον Συνταγματάρχη του βουλγαρικού τάγματος το επόμενο τελεσίγραφο:

«Εν Θεσσαλονίκη 17/30 Ιουνίου 1913

Ώρα 4:40 μ.μ.

Επειδή ο Βουλγαρικός στρατός έκαμεν ήδη έναρξιν εχθροπραξιών κατά των στρατευμάτων μας, λαμβάνω την τιμήν να ζητήσω παρ’ υμών, όπως εγκαταλείψητε την πόλιν της Θεσσαλονίκης εντός μιας ώρας από της λήψεως της επιστολής ταύτης. Τα όπλα των ανδρών σας θα παραδοθούν εις αξιωματικούς ορισθησομένους επί τούτω. οι αξιωματικοί σας δύναται να διατηρήσουν τα ξίφη των. Ειδική αμαξοστοιχία θα μεταφέρη τα στρατεύματά σας εις τας προφυλακάς μας, θα ληφθώσι δε μέτρα δια την ασφάλειά των.

Μετά την πάροδον της ώδε τασσομένης προθεσμίας θα αναγκασθώ προς μεγίστην λύπην μου, να δώσω διαταγάς, όπως τα στρατεύματά σας θεωρηθώσιν ως εχθρικά και οι άνδρες μου συμπεριφερθώσι προς αυτά αναλόγως.

Στρατηγός ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΛΛΑΡΗΣ»

Η παραπάνω δοθείσα προθεσμία πήρε παράταση μιας ακόμη ώρας κατόπιν αιτήσεως του Γάλλου Προξένου ο οποίος ήλπιζε να πείσει το Βούλγαρο αρχηγό να εγκαταλείψει την πόλη της Θεσσαλονίκης.

Όμως οι προσπάθειες του προξένου Jousselin απέβησαν μάταιες. Οι Βούλγαροι πίστευαν ότι, «κρατώντας» λίγες ώρες ακόμα τις θέσεις τους στη Θεσσαλονίκη, θα υποδέχονταν τους συντρόφους τους που θα έφθαναν από τη στρατιωτική ζώνη των επιχειρήσεων, έχοντας κατασφάξει τους Έλληνες (πράγμα που τους είχε υποσχεθεί λίγες μέρες νωρίτερα ο στρατηγός Χασσαψήεφ: «θα έφτανε ο Βουλγαρικός στρατός εντός εννέα ωρών στη Θεσσαλονίκη»).

Οι Βούλγαροι προετοίμαζαν γενική επίθεση κατά της Θεσσαλονίκης για την Τετάρτη 19 Ιουνίου (2 Ιουλίου) 1913. Για το λόγο αυτό ο στρατηγός Χασσαψήεφ εγκατέλειψε την πόλη την Δευτέρα 17 /30 Ιουνίου. (Δίνοντας στους στρατιώτες την πιο πάνω υπόσχεση.)

Οι Βούλγαροι είχαν εγκατασταθεί σε διάφορα σημεία της πόλης τα οποία οι Έλληνες περικύκλωσαν με ισχυρά αποσπάσματα στρατού, κάνοντας αδύνατη τη διαφυγή του εχθρού.

Η κύρια Βουλγαρική θέση ήταν στη λεωφόρο Χαμιδιέ της Θεσσαλονίκης. Εναντίον της θέσεως αυτής έβαλαν χτυπούσαν σφοδρά οι Έλληνες με ταχυβόλα από την κορφή του Λευκού Πύργου.

Οι Βούλγαροι αναγκάσθηκαν να ζητήσουν καταφύγιο σε υπόγεια. Στο Ταχυδρομείο μάχονταν κατά των Κρητών οι οποίοι αμείνονταν σθεναρά. Βόμβες που ρίχνονταν σκορπούσαν το θάνατο. Τελικά, η αντίστασή τους οδήγησε στην ολική καταστροφή τους. Τα σπίτια ολόγυρα από την εκκλησία της Αγίας Σοφίας υπέστησαν ζημιές από τις σφαίρες και προκλήθηκαν ρωγμές από τις οβίδες. Όλη τη νύχτα έπεφταν οβίδες και βόμβες.

Το ένα μετά το άλλο τα Βουλγαρικά οχυρώματα παραδόθηκαν και οι Βούλγαροι, αφού εγκατέλειψαν τους νεκρούς μέσα στα ερείπια, οδηγήθηκαν αιχμάλωτοι στα Ελληνικά μεταγωγικά.

Οι ολικές απώλειες ήταν 31 Βούλγαροι και 33 Έλληνες νεκροί και τραυματίες.

***

Με τη μάχη στη Θεσσαλονίκη επιτεύχθησαν δύο επιθυμητοί στρατιωτικοί σκοποί.

• Πρώτον: απαλλάχτηκε η πόλη από τους Βούλγαρους και

• Δεύτερον: αφέθηκε ελεύθερη η 2η Ελληνική Μεραρχία, για να δράσει στα σύνορα.

Επιπρόσθετα, το επεισόδιο αυτό εξυπηρετούσε και έναν άλλο σκοπό: Δικαιολόγησε τη σύλληψη των Βουλγάρων κομιτατζήδων και τη διεξαγωγή μεγάλης έρευνας από σπίτι σε σπίτι μέσα στην πόλη, όπου έμεναν Βουλγαρικές οικογένειες. (πράγμα που προκάλεσε την αγανάκτηση της Σόφιας) και από τα οποία κατασχέθηκαν όπλα και πολεμοφόδια.

Κάποια στιγμή οι Βούλγαροι παραδόθηκαν. Ανάμεσά τους δεν υπήρχε κανείς αξιωματικός. (Αυτοί είχαν φύγει κρυφά τις προηγούμενες ώρες.)