ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ

BALKAN WARS 1912

.

1913

ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΕΛΛΗΣ

Ο Τουρκικός στόλος με διοικητή τον ναύαρχο, Ραμίζ Μπέη με την κήρυξη των Βαλκανικών πολέμων παρέμεινε προστατευμένος στα στενά των Δαρδανελλίων στο ναύσταθμο Ναγαρά.

Από την πλευρά των Ελλήνων ο Στόλος με διοικητή του τον Παύλο Κουντουριώτη έδειξε επιθετική στάση, ελευθερώνοντας αρχικά τη Λήμνο και εγκαθιστώντας εκεί το προκεχωρημένο αγκυροβόλιο του Στόλου.

Σταδιακά, απελευθερώθηκε το Άγιο Όρος και τα νησιά Θάσος, Σαμοθράκη, Ίμβρος, Τένεδος, Άγιος Ευστράτιος, Μυτιλήνη και Χίος.

Της 24 Οκτωβρίου / 6 Νοεμβρίου ο Υποναύαρχος Κουντουριώτης, μάλιστα, έστειλε τηλεγράφημα στον Τούρκο αρχηγό του Στόλου με το μήνυμα «Σας περιμένομεν».

Το πρωί της 3ης / 16ης Δεκεμβρίου και ώρα 8 άρχισε η έξοδος του Τουρκικού στόλου από τα στενά των Δαρδανελίων. Ο καιρός ήταν καλός και η θάλασσα ήσυχη.

Τα Ελληνικά ελαφρά σκάφη που περιπολούσαν στην περιοχή έστειλαν μήνυμα στη ναυαρχίδα, ειδοποιώντας για την έξοδο του εχθρικού στόλου.

Στον τουρκικό στόλο προπορευόταν το καταδρομικό «Μετζιτιέ» μαζί με τρία αντιτορπιλικά και ακολουθούσαν τα θωρηκτά «Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα» (που ήταν η ναυαρχίδα του στόλου), το «Τουργούτ Ρεΐς», το «Μεσουντιέ» και το «Ασάρι ι Τεφίκ». Στο τέλος ακολουθούσαν 6 με 8 αντιτορπιλικά και ένα πλωτό νοσοκομείο, το «Ρεσίτ Πασάς».

Ο Ελληνικός στόλος με επικεφαλής τη ναυαρχίδα του, το θωρηκτό «Αβέρωφ», ακολουθούμενη από τρία θωρηκτά το «Ύδρα» το «Σπέτσαι» και το «Ψαρά» (αρχηγίδα του Μοιράρχου πλοιάρχου Πέτρου Γκίνη) και πιο πίσω τα αντιτορπιλικά «Αετός», «Ιέραξ», «Λέων» και «Πάνθηρ». Συναντήθηκαν όλα μαζί και μπήκαν σε διάταξη μάχης. Εν συνεχεία έσπευσαν να αντιμετωπίσουν τον αντίπαλο στόλο.

Με την έξοδο του Τουρκικού στόλου τα 4 θωρηκτά του έστριψαν δεξιά, παραπλέοντας τα ακρωτήριο Έλλη, ενώ ο Ελληνικός στόλος στράφηκε προς συνάντησή του.

Οι δύο στόλοι ήρθαν αντιμέτωποι στις 9:00 και όταν έφτασαν σε απόσταση 17 χιλιομέτρων, ο Κουντουριώτης σήμανε πολεμική έγερση και εξέπεμψε το ακόλουθο σήμα:

«Με την βοήθειαν του Θεού, τας ευχάς του Βασιλέως και εν ονόματι του Δικαίου, πλέω μεθ’ ορμής ακαθέκτου και με την πεποίθησιν της νίκης κατά του εχθρού του Γένους». Για να μην σπαταλήσει πυρομαχικά ο Κουντουριώτης περιμένει να ελαττωθεί η απόσταση και να αρχίσει πυρ ο εχθρός.

Έτσι, ο Ελληνικός στόλος δεν άρχισε πυρ πρώτος. Στις 9:05 υψώνεται στο θωρηκτό «Αβέρωφ» το προειδοποιητικό σήμα «αρχίσατε πυρ συγχρόνως μετά του Ναύαρχου». Στις 9:22 έκανε πρώτος την επίθεση ο Τουρκικός στόλος από απόσταση 12,5 χιλιομέτρων. Ο Ελληνικός στόλος περίμενε τρία λεπτά και στις 9:35 ανταποδίδει με πυρ από απόσταση 12 χιλιομέτρων. Ιδιαίτερα επικίνδυνο για τον Ελληνικό στόλο ήταν το τουρκικό «Μεσουντιέ» που διέθετε καινούρια πυροβόλα Βίκερς. Οι Τούρκοι δεν είχαν ιδιαίτερη ευστοχία και απλά δημιουργούσαν πελώριες στήλες νερού ολόγυρα από το θωρηκτό Αβέρωφ χωρίς να το πετύχουν. Στόχος γίνεται και το «Λέων».

Το «Αβέρωφ» αρχικά δεν είναι εύστοχο στις βολές που ανταποδίδει στον εχθρικό στόλο, αφού ως τότε δεν είχε κάνει ασκήσεις με πραγματικά πυρά μάχης.

Τα τουρκικά θωρηκτά έβαλαν κυρίως εναντίον του «Αβέρωφ» με ταχύ πυρ αλλά χωρίς επιτυχία, ενώ και το «Αβέρωφ δεν έκανε ακριβείς βολές.

Στις 9:35 και ενώ οι δύο στόλοι ήταν σε απόσταση 9,5 χιλιομέτρων, ο Κουντουριώτης αποδεσμεύει τον στόλο από της κινήσεις της ναυαρχίδας, υψώνοντας την σημαία «κινούμαι ανεξάρτητα».

Τότε, εκμεταλλευόμενος τη μεγάλη ταχύτητά του το «Αβέρωφ», όρμησε με ταχύτητα 21 κόμβων κατά του εχθρού, διαγράφοντας τόξο μπροστά από τη γραμμή του Τουρκικού στόλου με σκοπό να υπερφαλαγγίσει τα Τουρκικά θωρηκτά και να τα βάλει μεταξύ των πυροβόλων του ίδιου και των υπολοίπων Ελληνικών θωρηκτών.

Ο ελιγμός της θα έδινε τη δυνατότητα στα Ελληνικά πλοία να πραγματοποιούν βολές με όλα τα όπλα της πρύμνης και της πλώρης, ενώ τα Τουρκικά μόνο με τα πρόσθια πυροβόλα.

Η ταχύτητα των υπολοίπων Ελληνικών θωρηκτών ήταν μικρή (14 κόμβων). Το θωρηκτό «Αβέρωφ» της υπερφαλάγγισε τον εχθρό μόνο του, περνώντας ανάμεσα στα πυρά του Τουρκικού στόλου και των απέναντι φρουρίων και έφτασε σε απόσταση 2,9 χιλιομέτρων από τον αντίπαλο στόλο.

Οι Τούρκοι, όταν κατάλαβαν ότι ο ελιγμός θα εκτελούταν με επιτυχία, έκαναν στροφή 160ο και μπήκαν με φοβερή αταξία στα στενά των Δαρδανελίων κάτω από την κάλυψη των επάκτιων πυροβόλων των φρουρίων Σεντούλμπαχιρ και Κουμκαλέ.

Πρώτο έκανε μεταβολή το «Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα» της 9:50 και ακολούθως, τα υπόλοιπα πλοία. Έτσι βρέθηκαν πολύ κοντά το ένα με το άλλο, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα πυροβόλα της και να μειώσουν την ταχύτητά της της 10 κόμβους. Ο ενθουσιασμός που συνεπήρε της Έλληνες ήταν άνευ προηγουμένου. Πυροβολούσαν ζητωκραυγάζοντας.

Ο Τουρκικός σχηματισμός βαλλόταν συνεχώς από το «Αβέρωφ» και τα υπόλοιπα Ελληνικά θωρηκτά είχαν πλησιάσει εντωμεταξύ στα 4,1 χιλιόμετρα τον Τουρκικό στόλο.

Της 9:55 το «Μπαρμπαρόσα» δέχτηκε πλήγμα στο κατάστρωμα της πρύμνης και λίγο αργότερα ένα άλλο βλήμα διαπέρασε τον πυργίσκο της πρύμνης και προκάλεσε ζημιές και της λέβητές του. Τα «Τουργκούτ Ρεΐς» και το «Μετζιτιέ» είχαν μικρές ζημιές.

Της η ταχύτητα πυρός του «Αβέρωφ» είχε ελαττωθεί (ίσως λόγω κακής ψύξεως που προκάλεσε το σφήνωμα των κλείστρων) και δεχόταν τα πυρά των θωρηκτών και των φρουρίων της απέναντι ακτής στα οποία είχε πλησιάσει κατά την εκτέλεση του ελιγμού και έτσι, εγκατέλειψε την καταδίωξη.

Η ναυμαχία έληξε στις 10:17 με τον Τουρκικό στόλο να εξαφανίζεται και πάλι μέσα στα Δαρδανέλια. Έμεινε στην ιστορία ως «Ναυμαχία της Έλλης» από το ομώνυμο ακρωτήριο στη χερσόνησο της Καλλίπολης.

Στη διάρκεια της εμπλοκής το θωρηκτό «Αβέρωφ» έριξε 127 βλήματα, ενώ θα μπορούσε να εκτοξεύσει τετραπλάσια, γιατί κατά τη διάρκεια της ανεξάρτητης δράσης του, τα πυροβόλα του έπαθαν προσωρινή εμπλοκή. Δέχθηκε τέσσερα βλήματα μεγάλου διαμετρήματος και δεκαπέντε μικρού αλλά οι ζημιές που υπέστη ήταν ελάχιστες.

Στη διάρκεια της ναυμαχίας βρήκε το θάνατο ο Κελευστής Οιακιστής του «Αβέρωφ», Κατινζέρης. Τραυματίστηκε ελαφρά ο Ανθυποπλοίαρχος Μαμούρης, ο Υποκελευστής Οιακιστής Στούμπος, ο Δίοπος οιακιστής Δρούδες, ο Δίοπος πυροβολητής Πρωτοψάλτης, ο Ναύτης σαλπιγκτής Μουντζούρης, ο Ναύτης τορπιλιτής Κανάρης και οι Ναύτες Γεωργαλάς και Κριώτης. Όλοι οι προαναφερόμενοι ανήκαν στο πλήρωμα του «Αβέρωφ». Τραυματίστηκε ο Εσχαρεύς των «Σπετσών».

Από πλευράς Τουρκικού στόλου υπήρξαν 7 νεκροί και αρκετοί τραυματίες, κυρίως από το «Μπαρμπαρόσα» το οποίο υπέστη και σοβαρές ζημιές στους λέβητες. Αχρηστεύτηκε και το πυροβόλο των 180 χιλιοστών.

Ακόμα το «Τοργκούτ Ρεΐς» είχε 51 νεκρούς και 40 τραυματίες που μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο – πλοίο «Ρεσίτ Πασάς».

Την επόμενη ημέρα ο Κουντουριώτης έστειλε την αναφορά του στο Υπουργείο Ναυτικών. Ο παράτολμος ελιγμός του θεωρήθηκε από πολλούς ασυλλόγιστος ηρωισμός, γι αυτό και ο Βασιλιάς Γεώργιος Α΄ του τηλεγράφησε συστήνοντάς του σύνεση και ψυχραιμία. Το τηλεγράφημα μεταξύ άλλων έγραφε:

«…. Δεν επιτρέπεται εις τόσον άξιον αρχηγόν και ναύαρχον να εκθέση πλέον του δέοντος την ζωήν του, την ζωήν των ανδρών του και την ύπαρξιν των πλοίων του» ενώ του συστήνει να μην είναι …… νευρικός.»

Το «Αβέρωφ» ήταν το ισχυρότερο πλοίο του στόλου και πιθανή απώλειά του θα άλλαζε το συσχετισμό δυνάμεων των δύο στόλων.

Ο Τούρκος ναύαρχος, Ραμίζ Μπέης, ακολούθως παραπέμφθηκε σε ναυτοδικείο και στην απολογία του είπε ότι αν δεν έστρεφε να απομακρυνθεί μετά τον ελιγμό του θωρηκτού «Αβέρωφ», θα βρισκόταν ο Τουρκικός στόλος μεταξύ πυρών από δύο πλευρές και θα εκμηδενιζόταν. Αθωώθηκε, επειδή κατέθεσε ότι ο προϊστάμενός του Υπουργός πιο πριν του είχε δώσει εγγράφως διαταγή να μην εκθέσει το στόλο σε θανατηφόρα πυρά.

Μετά τον Κωνσταντίνο, ο Κουντουριώτης έγινε η θρυλικότερη μορφή των Βαλκανικών πολέμων. Διασφαλίστηκε η κυριαρχία του Ελληνικού στόλου στο Αιγαίο. Ο Τουρκικός στόλος διέφυγε, γι’ αυτό και ο αγώνας εν γένει δεν μπορούμε να πούμε πως κρίθηκε οριστικά.

Εξαιτίας του γεγονότος αυτού ο Κουντουριώτης δεν ήταν απόλυτα ικανοποιημένος. Πίστευε πως, εφόσον ο Τουρκικός στόλος έμενε ανέπαφος, θα επιδίωκε μια νέα σύγκρουση με τους Έλληνες. Η πεποίθηση αυτή του Κουντουριώτη επαληθεύτηκε σε χρόνο λιγότερο ενός μηνός.

Βαλκανική Κρίση 1875 έως 1878, Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος, Προπαρασκευ, Εθελοντές, Ιατρική Περίθαλψη, Υπογραφή Βαλκανικού Συμφώνου

Κατάληψη Ελασσόνας, Δεσκάτης, Η Μάχη του Σαραντάπορου, Απελευθέρωση Σερβίων, Κοζάνης, Απελευθέρωση Γρεβενών, Δεσκάτης, Απελευθέρωση Λιτοχώρου, Κατερίνης, Απελευθέρωση Βέροιας, Απελευθέρωση Έδεσσας, Κατάληψη Αμυνταίου, Η Μάχη των Γιαννιτσών, Απελευθέρωση Θεσσαλονίκης, Απελευθέρωση Χαλκιδικής, Αγίου Όρους, Η Μάχη του Ναλμπάκιοϊ, Απελευθέρωση Φλώρινας, Αμυνταίου, Πτολεμαΐδος, Επιχειρήσεις του Βουλγαρικού και Σερβικού στρατού

Ελληνικός στόλος, Κατάληψη της Λήμνου, Βύθιση του Φετίχ Μπουλέν, Κατάληψη Θάσου, Ίμβρου, Αϊ Στράτη, Σαμοθράκης, Ψαρών, Τενέδου, Ναυμαχία Έλλης, Απελευθέρωση Μυτιλήνης, Απελευθέρωση Χίου, Ναυμαχία Λήμνου, Απελευθέρωση Σάμου, Δράση Μοίρας Ιονίου, Αξιωματικοί του Ναυτικού, Θωρηκτό Αβέρωφ

Στρατιά 'Ηπειρου, Κατάληψη Πρέβεζας, Πέντε Πηγαδιών, Η πορεία προς τα Ιωάννινα, Απελευθέρωση Ιωαννίνων, Οι τελευταίες ημέρες του βασιλέως Γεωργίου, Αεροπορία, Γεγονότα πριν το τέλος του Α΄Βαλκανικού

Αυτόνομη Βόρεια Ήπειρος

Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος, Η Μάχη της Θεσσαλονίκης, Η Μάχη Κιλκίς, Λαχανά, Η κατάληψη της Δοϊράνης, Απελευθέρωση Σερρών, Δράμας, Δοξάτου, Ξάνθης, Κομοτηνής, Απελευθέρωση Καβάλας, Συνθήκη Βουκουρεστίου

Απελευθέρωση Κρήτης

Μετάλλια της Εποχής 1912 και 1913, Εξώφυλλα τετραδίων της Εποχής 1912 και 1913, Ημερήσιος τύπος 1912 και 1913, Αλληλογραφραφία από το μέτωπο, Βασιλιάς Κωνσταντίνος Α΄, Ελευθέριος Βενιζέλος, Παύλος Κουντουριώτη

Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ (Balkan Wars 1912 . 1913) ανήκει στην Οικογένεια Ποταμιάνου Ε.Κ.Α. (Ηπειρωτική).

Συναποτελείται από συλλογές, που αφορούν την συγκεκριμένη ιστορική περίοδο, του Μανουσάκη και άλλων.

Η Έρευνα, η Συγγραφή και η Επιμέλεια της ύλης πραγματοποιήθηκαν από την Αργυρή Κ. Μπαξεβάνου, Φιλόλογο και Συγγραφέα.

Υπεύθυνη Σχεδιασμού και Διαχείρισης ιστοσελίδος Ειρήνη Μαρία Β. Ταμπάκη, φοιτήτρια Μηχανικών Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών Π.Ε.

Ευγενική υποστήριξη Βασίλειος Α. Ταμπάκης, Δρ. Δασολογίας

Το υλικό στην πρωτογενή του μορφή εκτίθεται στην Ιερά Μονή Ευαγγελισμού, Σκιάθου.