ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ
BALKAN WARS 1912
.
1913
Α΄ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΑΙΤΙΕΣ ΚΑΙ ΑΦΟΡΜΕΣ
Οι επαφές των συμμάχων . Η αντίδραση των Μ. Δυνάμεων και της Οθωμανικής αυτοκρατορίας
Οι φαινομενικά αγεφύρωτες αντιθέσεις ανάμεσα στα Βαλκανικά κράτη στις αρχές του 20ου αι. δεν προϊδέαζαν ούτε στο ελάχιστο την Οθωμανική Αυτοκρατορία για μια πιθανή μελλοντική συμμαχία τους εναντίον της.
Μετά το ξέσπασμα του κινήματος των Νεοτούρκων και της ακραίας εθνικιστικής πολιτικής, που εν συνεχεία ασκήθηκε απέναντι στις θρησκευτικές μειονότητες, παρατηρήθηκε αντίδραση από τις κυβερνήσεις Ελλάδας, Σερβίας, Βουλγαρίας και Μαυροβουνίου και σύμπραξη αυτών, προκειμένου να επιτευχθεί η απομάκρυνση των Τούρκων από την Ευρώπη.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 140Χ92 χιλ.
Ευχετήρια κάρτα του 1912.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 140Χ92 χιλ. Ευχετήρια κάρτα του 1912.
Στην πίσω όψη: Ευχές για το νέο έτος 1912. Αποστολέας και παραλήπτης είναι κάτοικοι Αθηνών.
Αν και χώρες με ολοφάνερα αντικρουόμενα συμφέροντα, η Σερβία με βασιλιά τον Πέτρο και η Βουλγαρία με βασιλιά τον Φερδινάνδο ήταν οι πρώτες που κινήθηκαν προς αυτήν την κατεύθυνση. Με τη μεσολάβηση του Ρώσου πρεσβευτού στο Βελιγράδι, Χάρτβιγκ, το 1909 οι δύο χώρες πλησίασαν πολύ, αποκατέστησαν τις σχέσεις τους και υπέγραψαν στη Σόφια, όπως προκύπτει, μυστική συμφωνία στις 13 Μαρτίου του 1912.
Η συμφωνία αυτή προέβλεπε ότι, σε περίπτωση που τα συμφέροντα του ενός από τους δύο συμμάχους κινδύνευαν, θα προέβαιναν ανοιχτά σε επίθεση εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Η Βουλγαρία έδινε μεγάλη σημασία στη συνεργασία της με τη Σερβία, κυρίως εκτιμώντας πως από την Ελλάδα δεν μπορούσε να περιμένει και πολλά, εφόσον είχε προηγηθεί η ήττα της από τους Τούρκους το 1897. Έκρινε πως η Ελλάδα μόνο από τη θάλασσα ήταν δυνατόν να συνδράμει στο κοινό αγώνα κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Για το λόγο αυτό έγιναν μυστικές επαφές μεταξύ Ελλάδος και Βουλγαρίας τους τελευταίους μήνες του 1911. Τελικά, υπογράφτηκε αμυντική συμμαχία ανάμεσα στα δύο κράτη στις 29 Μαΐου 1912, σύμφωνα με την οποία η μια χώρα θα έσπευδε σε βοήθεια της άλλης, στην περίπτωση που εκδηλωνόταν επίθεση από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η συμφωνία συνοδευόταν και από πρωτόκολλα που προέκριναν και στρατιωτική συνεργασία.
Η Ελλάδα δεν είχε προβεί στην υπογραφή αντίστοιχων συμφωνιών με τη Σερβία. Με το Μαυροβούνιο φαίνεται πως είχαν γίνει προφορικές συμφωνίες.
Η Αυστροουγγαρία και η Ρωσία εξέφρασαν φόβους για τις συνέπειες ενός ενδεχόμενου πόλεμου πάνω στα συμφέροντά τους. Πιο έντονα αντέδρασε η Βρετανία και κυρίως η Γαλλία σε μια αναμενόμενη αλλαγή συνόρων στη Βαλκανική.
Η Τουρκία ήταν ιδιαίτερα πιεσμένη λόγω του Ιταλοτουρκικού πολέμου του 1911 και της αναταραχής που επικρατούσε στην Αλβανία. Την αδυναμία της διείδαν οι βαλκανικές συμμαχικές δυνάμεις και, εντείνοντας τις πιέσεις τους, οδήγησαν τα πράγματα στον πόλεμο. Το Μαυροβούνιο ήταν το πρώτο που κήρυξε τον πόλεμο εναντίον της Τουρκίας (25 Σεπτεμβρίου 1912), έχοντας στην ηγεσία του τον Νικόλαο και στις 5 Οκτωβρίου του 1912 ακολούθησαν και οι άλλοι σύμμαχοι.
Σπάνιο επιστολικό δελτάριο Σερβικής προέλευσης. Διαστ. 140Χ90 χιλ.
Στην εμπρόσθια όψη: ανάγλυφη αναπαράσταση, πάνω στο χαρτί, των φυσιογνωμιών των ηγετών των τεσσάρων Βαλκανικών Κρατών ανάμεσα στις σημαίες των κρατών τους, σε όπλα, σπαθιά και δάφνες. Από αριστερά προς τα δεξιά: Ο Πέτρος Καραγεώργεβιτς, βασιλεύς της Σερβίας, Ο Νικόλαος ή Νικήτας του Μαυροβουνίου, Ο Φερδινάρδος του Σαξ της Βουλγαρίας και ο Γεώργιος Βασιλεύς της Ελλάδος.
Σπάνιο επιστολικό δελτάριο Σερβικής προέλευσης. Διαστ. 140Χ90 χιλ.
Στην πίσω όψη δηλώνεται σε πολλές γλώσσες ότι πρόκειται για επιστολικό δελτάριο.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 140Χ89 χιλ. Αποστέλλεται τον Δεκέμβριο του 1911. Από αριστερά προς τα δεξιά ζωγραφικά απεικονίζονται ο Βασιλεύς Πέτρος Καραγεώργεβιτς της Σερβίας, ο Νικόλαος ή Νικήτας του Μαυροβουνίου, ο Φερδινάνδος του Σαξ της Βουλγαρίας και Βασιλεύς Γεώργιος της Ελλάδας. Κάτω από τον κάθε ηγέτη διακρίνεται η σημαία της χώρας του.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 140Χ89 χιλ.
Στην πίσω όψη: Ευχές για το νέο έτος 1912 γραμμένες στη Γαλλική γλώσσα. Ο παραλήπτης είναι κάτοικος Αθηνών.
Επιστολικό δελτάριο Βουλγαρικής προέλευσης. Διαστ. 138Χ87 χιλ. Στα αριστερά, απεικονίζονται οι ηγέτες των Βαλκανικών κρατών, συμμάχων του Α΄ Βαλκανικού πολέμου, με όλα τα παράσημά τους. Δεσπόζει η μορφή του Βούλγαρου Βασιλιά και στο κέντρο βρίσκεται η μορφή του Γεωργίου Α΄ της Ελλάδος. Δεξιά: στρατιώτες των συμμαχικών Βαλκανικών στρατών, κρατώντας τις σημαίες τους, ενώ κάτω στο χώμα ταπεινωμένη απεικονίζεται η σημαία της Τουρκίας.
Επιστολικό δελτάριο Βουλγαρικής προέλευσης. Διαστ. 138Χ87 χιλ.
Στην πίσω όψη διαπιστώνεται η βουλγαρική προέλευση της κάρτας .
Οι συμφωνίες που υπογράφτηκαν εκ μέρους των των συμμαχικών κρατών πριν την έναρξη του πολέμου
Η απόφαση των Ελλήνων για ξεσηκωμό, απελευθέρωση εδαφών, πληθυσμών και προσαρτήσεις ωθήθηκε από την πίεση της κακοδιοίκησης και των εγκλημάτων που διέπραξαν επί αιώνες οι Τούρκοι αλλά και οι Βούλγαροι κατά την περίοδο αναμόχλευσης του Μακεδονικού ζητήματος 1989 ως 1904.
Οι κυριότερες επαφές μεταξύ των συμμαχικών κρατών κατά την περίοδο πριν την πολεμική σύγκρουση ήταν: 19 Μαρτίου / 3 Φεβρουαρίου 1912 υπογραφή της Βουλγαροσερβικής συνθήκης.
29 Απριλίου / 12 Μαΐου 1912 Σερβία και Βουλγαρία υπογράφουν συμπληρωματική στρατιωτική σύμβαση για το πώς θα αντιδρούσαν στην περίπτωση που η Ρουμανία κήρυττε τον πόλεμο στη Βουλγαρία.
16 / 29 Μαΐου 1912 υπογράφηκε στη Σόφια μυστικό πρωτόκολλο μεταξύ Ελλάδος και Βουλγαρίας. Αυτό όριζε τριετή αμυντική συμμαχία ανάμεσα στις χώρες αλλά και επέβαλε την ουδετερότητα της Βουλγαρίας στην περίπτωση ελληνοτουρκικού πολέμου (αν κάτι τέτοιο προέκυπτε ως απότοκο του Κρητικού ζητήματος).
10 / 23 Σεπτεμβρίου 1912 οι Τούρκοι αποβιβάζονται στο νησί της Σάμου και το καταλαμβάνουν.
22 Σεπτεμβρίου / 5 Οκτωβρίου 1912 υπογράφεται στρατιωτική σύμβαση μεταξύ Ελλάδος και Βουλγαρίας. Σε αυτήν περιλαμβανόταν ο όρος, αν η Τουρκία κήρυττε τον πόλεμο σε μια από τις δύο χώρες, η Ελλάδα θα κινητοποιούσε αμέσως ολόκληρο το στόλο της και 120 χιλιάδες στρατού, ενώ η Βουλγαρία θα κινητοποιούσε 300 χιλιάδες στρατού.
Επιστολικό δελτάριο με τις μορφές των ηγετών των Βαλκανικών κρατών που συμμάχησαν το 1912, πάνω από τον χάρτη της Βαλκανικής χερσονήσου.
Διαστ. 89Χ137 χιλ.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 89Χ137 χιλ.
Στην πίσω όψη: αμυδρά διακρίνονται γραμμένα στα Αγγλικά Γεώργιος Α΄ της Ελλάδος και Νικόλαος Α΄ του Μαυροβουνίου.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 90Χ137 χιλ.Στο κέντρο δεσπόζει η μορφή του Ελευθερίου Βενιζέλου που αντιπαραβάλλεται με τον Γάλλο πολιτικό Καβούρ. Στεφανώνεται από τη φτερωτή Νίκη που κρατά δάφνη. Επάνω αριστερά: ο Βασιλεύς Γεώργιος της Ελλάδος. Επάνω δεξιά: ο Φερδινάνδος της Βουλγαρίας, κάτω αριστερά: ο Πέτρος Καραγεώργεβιτς της Σερβίας, κάτω δεξιά: ο Νικήτας του Μαυροβουνίου. Η αναφορά στα έτη 1453 και 1821 σηματοδοτεί το έτος 1912 ως χρονιά σταθμό και αφετηρία μιας νέας εκκίνησης για την Ελλάδα.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 90Χ137 χιλ.
Στην πίσω όψη: η κάρτα τυπώθηκε από τις εκδόσεις Γ. Ν. Αλεξάκη στον Πειραιά.
Επιστολικό δελτάριο της περιόδου του Α΄ Βαλκανικού πολέμου. Διαστ. 89Χ138 χιλ. Συμβολική απεικόνιση της Βαλκανικής Συμμαχίας: νεάνιδα που κρατά αναμμένο πυρσό στο αριστερό χέρι, ενώ με το δεξί οδηγεί στη δύση της την ημισέληνο, σύμβολο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Στα πόδια της τα πρόσωπα των τεσσάρων ηγετών των Βαλκανικών κρατών.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 89Χ138 χιλ.
Η πίσω όψη επιβεβαιώνει τη βουλγαρική προέλευση της κάρτας.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 87Χ136 χιλ.
Η νεαρή γυναίκα, προσωποποίηση της Βαλκανικής ένωσης, φορά στέμμα και στο αριστερό της χέρι κρατά τα εθνόσημα των τεσσάρων Βαλκανικών κρατών (Α΄ Βαλκανικός) που απεικονίζονται στο χάρτη (κάτω δεξιά Σερβία, Μαυροβούνιο Βουλγαρία, Ελλάδα).
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 87Χ136 χιλ.
Στην πίσω όψη: Ο αποστολέας ζει στην Αθήνα. Η κάρτα αποστέλλεται την 9η Μαρτίου 1913. Ο παραλήπτης είναι κάτοικος Σύρου. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα γραμματόσημα: Το πράσινο έχει αξία ενός λεπτού της δραχμής και απεικονίζει τον θεό Ερμή και το κηρύκειό του. Το κόκκινο έχει αξία τριών λεπτών της δραχμής κι απεικονίζει αθλητή. Η σειρά αυτή είναι αφιερωμένη στους Ολυμπιακούς αγώνες.
Επιστολικό δελτάριο με θεματολογία εμπνευσμένη από τον Α΄ Βαλκανικό. Διαστ. 88Χ138 χιλ.
Στο άνω τμήμα απεικονίζονται τα πορτραίτα των ηγετών της Βαλκανικής Συμμαχίας. Μεγεθυμένη η εικόνα του Πέτρου Καραγεώργεβιτς της Σερβίας δεσπόζει πάνω από τα άλλα τρία πορτραίτα, υπερτονίζοντας το ρόλο του. Και οι τέσσερεις ηγέτες βρίσκονται επάνω από σύννεφο που φέρνει καταιγίδα και κεραυνούς στο κράτος της Τουρκίας.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 88Χ138 χιλ.
Η πίσω όψη της κάρτας επιβεβαιώνει πως πρόκειται για Σερβική έκδοση.
Επιστολικό δελτάριο που απεικονίζει τον βασιλιά της Βουλγαρίας, Φερδινάνδο (επάνω στο κέντρο). Πλαισιώνεται από τους σημαντικότερους συνεργάτες του στρατηγούς που συνυπέγραψαν το πολεμικό μανιφέστο στις 5 Οκτωβρίου 1912. Με αυτό κηρύχθηκε ο πόλεμος από τη Βουλγαρία, Σερβία, Μαυροβούνιο και Ελλάδα κατά της Τουρκίας. Στο μέσον του δελταρίου, το κείμενο του μανιφέστου.
Διαστ. 90Χ141 χιλ.
Επιστολικό δελτάριο.
Η πίσω όψη επιβεβαιώνει τη Σερβική προέλευσή του.
Διαστ. 90Χ141 χιλ.
ΒΑΣΙΚΗ ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
Η βασική αιτία για να εφαρμοστεί το σχέδιο επιστράτευσης των Ελληνικών δυνάμεων (17/9/1912) ήταν η εδαφική προσάρτηση της νήσου Σάμου. Αμέσως και η Κυβέρνηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εξέδωσε διάταγμα σύμφωνα με το οποίο έπρεπε να επιστρατευτούν όλοι οι έφεδροι των ανατολικών και Βαλκανικών περιοχών.
Επιστολικό δελτάριο βουλγαρικής προέλευσης. Διαστ. 90Χ139 χιλ.
Οι τέσσερις λαοί των Βαλκανίων (Βουλγαρία, Σερβία, Ελλάδα και Μαυροβούνιο) πριονίζουν τον τουρκικό θυρεό. Γελοιογραφία βουλγαρικής έκδοσης.
Επιστολικό δελτάριο βουλγαρικής προέλευσης. Διαστ. 90Χ139 χιλ.
Πίσω όψη
Επιστολικό δελτάριο με θεματολογία από τον Α΄ Βαλκανικό πόλεμο (Βουλγαρικής έκδοσης). Διαστ. 139Χ89 χιλ. Στο αριστερό τμήμα της δεσπόζουν τα πορτραίτα των ηγετών, τα εθνόσημα και οι σημαίες των χωρών της Βαλκανικής συμμαχίας ανάμεσα σε νικηφόρες δάφνες. Επάνω δεσπόζουσα θέση έχει η Νίκη που πετά με ανοιχτά φτερά πάνω από τις στρατιωτικές δυνάμεις των Βαλκανίων που πολεμούν εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 139Χ89 χιλ.
Στην πίσω όψη: ευχές για την ονομαστική εορτή του παραλήπτη, κατοίκου Αθηνών.
Επιστολικό δελτάριο όπου απεικονίζεται ο Νικήτας (ή Νικόλαος), ηγέτης του Μαυροβουνίου, έφιππος, κρατώντας το ξίφος του. Κοιτάζει υποτιμητικά την Τουρκική σημαία που την πατούν οι μπροστινές οπλές του αλόγου του.
Διαστ. 88Χ140 χιλ.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 88Χ140 χιλ.
Η πίσω όψη του δελταρίου.
Επιστολικό δελτάριο που απεικονίζει δεξιά τον Νικήτα (ή Νικόλαο) του Μαυροβουνίου και δίπλα του δάφνη. Αριστερά: φωτογραφία στρατιωτών του Α΄ Βαλκανικού σε ώρα μάχης. Το γραμματόσημο είναι ελληνικό, αφιερωμένο στην εκστρατεία του 1912 και φέρει σφραγίδα του Ταχυδρομείου Θεσσαλονίκης. Διαστ. 137Χ86 χιλ.
Επιστολικό δελτάρο. Διαστ. 137Χ86 χιλ.
Στην πίσω όψη: ο παραλήπτης ζει στο Παρίσι.
Επιστολικό δελτάριο τυπωμένο μάλλον στην Ιταλία. Απεικονίζει τον Νικόλαο (Νικήτα) πρίγκιπα του Μοντενέγκρο (Μαυροβούνιο) και την πριγκηπέσα Μιλένα. Ανάμεσά τους ο δικέφαλος αετός και το εθνόσημο του Μαυροβουνίου. Το γραμματόσημο είναι Ιταλικό .
Διαστ. 139Χ91 χιλ.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 139Χ91 χιλ.
Η πίσω όψη τελταρίου του επιβεβαιώνει την Ιταλική προέλευση της κάρτας.
Επιστολικό δελτάριο: Το θέμα του αντλείται από τη συμμαχία Ελλάδος – Μαυροβουνίου.
Διαστ. 88Χ138 χιλ.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 88Χ138 χιλ.
Πίσω όψη: ANCIENS ETAB. NEURDEIN ET CIE. – IMP. CRETE, SUCC. CORBELL – PARIS. 52, AV. DE BRETEULL. – PARIS. – B3
Επιστολικό δελτάριο: Τα κεντρικό μοτίβο του προηγούμενου επιστολικού δελταρίου γίνεται το θέμα του παρόντος δελταρίου και είναι η Συμμαχία Ελλάδας – Μαυροβουνίου.
Διαστ. 134Χ90 χιλ.
Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 134Χ90 χιλ.
Πίσω όψη: ANCIENS ETAB. NEURDEIN ET CIE. – IMP. CRETE, SUCC. CORBELL – PARIS. 52, AV. DE BRETEULL. – PARIS. – B3
Βαλκανική Κρίση 1875 έως 1878, Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος, Προπαρασκευ, Εθελοντές, Ιατρική Περίθαλψη, Υπογραφή Βαλκανικού Συμφώνου
Κατάληψη Ελασσόνας, Δεσκάτης, Η Μάχη του Σαραντάπορου, Απελευθέρωση Σερβίων, Κοζάνης, Απελευθέρωση Γρεβενών, Δεσκάτης, Απελευθέρωση Λιτοχώρου, Κατερίνης, Απελευθέρωση Βέροιας, Απελευθέρωση Έδεσσας, Κατάληψη Αμυνταίου, Η Μάχη των Γιαννιτσών, Απελευθέρωση Θεσσαλονίκης, Απελευθέρωση Χαλκιδικής, Αγίου Όρους, Η Μάχη του Ναλμπάκιοϊ, Απελευθέρωση Φλώρινας, Αμυνταίου, Πτολεμαΐδος, Επιχειρήσεις του Βουλγαρικού και Σερβικού στρατού
Ελληνικός στόλος, Κατάληψη της Λήμνου, Βύθιση του Φετίχ Μπουλέν, Κατάληψη Θάσου, Ίμβρου, Αϊ Στράτη, Σαμοθράκης, Ψαρών, Τενέδου, Ναυμαχία Έλλης, Απελευθέρωση Μυτιλήνης, Απελευθέρωση Χίου, Ναυμαχία Λήμνου, Απελευθέρωση Σάμου, Δράση Μοίρας Ιονίου, Αξιωματικοί του Ναυτικού, Θωρηκτό Αβέρωφ
Στρατιά 'Ηπειρου, Κατάληψη Πρέβεζας, Πέντε Πηγαδιών, Η πορεία προς τα Ιωάννινα, Απελευθέρωση Ιωαννίνων, Οι τελευταίες ημέρες του βασιλέως Γεωργίου, Αεροπορία, Γεγονότα πριν το τέλος του Α΄Βαλκανικού
Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος, Η Μάχη της Θεσσαλονίκης, Η Μάχη Κιλκίς, Λαχανά, Η κατάληψη της Δοϊράνης, Απελευθέρωση Σερρών, Δράμας, Δοξάτου, Ξάνθης, Κομοτηνής, Απελευθέρωση Καβάλας, Συνθήκη Βουκουρεστίου
Μετάλλια της Εποχής 1912 και 1913, Εξώφυλλα τετραδίων της Εποχής 1912 και 1913, Ημερήσιος τύπος 1912 και 1913, Αλληλογραφραφία από το μέτωπο, Βασιλιάς Κωνσταντίνος Α΄, Ελευθέριος Βενιζέλος, Παύλος Κουντουριώτη
Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ (Balkan Wars 1912 . 1913) ανήκει στην Οικογένεια Ποταμιάνου Ε.Κ.Α. (Ηπειρωτική).
Συναποτελείται από συλλογές, που αφορούν την συγκεκριμένη ιστορική περίοδο, του Μανουσάκη και άλλων.
Η Έρευνα, η Συγγραφή και η Επιμέλεια της ύλης πραγματοποιήθηκαν από την Αργυρή Κ. Μπαξεβάνου, Φιλόλογο και Συγγραφέα.
Υπεύθυνη Σχεδιασμού και Διαχείρισης ιστοσελίδος Ειρήνη Μαρία Β. Ταμπάκη, φοιτήτρια Μηχανικών Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών Π.Ε.
Ευγενική υποστήριξη Βασίλειος Α. Ταμπάκης, Δρ. Δασολογίας
Το υλικό στην πρωτογενή του μορφή εκτίθεται στην Ιερά Μονή Ευαγγελισμού, Σκιάθου.