Κατάληψη Μετσόβου 31 Οκτωβρίου 1912

Η κατάληψη του Μετσόβου θα έπαιζε σημαντικό ρόλο στην αλλαγή των συνθηκών υπέρ των Ελλήνων στο Μέτωπο της Ηπείρου και θα διευκόλυνε την κατοπινή κατάληψη των Ιωαννίνων. Γι’ αυτό παρά τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες (ισχυροί άνεμοι χιόνια, κρύο), ο Ελληνικός στρατός προχωρούσε αποφασισμένος προς το Μέτσοβο.

Τα ελληνικά αντάρτικα σώματα προχωρώντας έδωσαν δύσκολες μάχες με τους Τούρκους έξω από το Μέτσοβο. Στη χιονισμένη Κατάρα οι άνεμοι έπνεαν με εξαιρετική σφοδρότητα και το κρύο ήταν υπερβολικό. Διοικητής ήταν ο συνταγματάρχης του Πυροβολικού, Μήτσας. Ένας Έλληνας στρατιώτης πέθανε από περίσφιξη κοίλης, δύο από καρδιακά επεισόδια λόγω ψύχους και άλλοι δέκα από πνευμονικά νοσήματα.

Εκατό άνδρες της Ελληνικής δύναμης των ανταρτών προσπάθησαν μέσα στη βροχή και στη νύχτα να καταλάβουν το τηλεβολοστάσιο του Μετσόβου. Μετά από κάποιες αποτυχίες στο τέλος πέτυχαν το σκοπό τους.

Το τμήμα των Ελλήνων στρατιωτών που παρέμεινε στην Κατάρα χαράματα της 31ης Οκτωβρίου ξεκίνησε για το απέναντι χωριό. Όμως οι Τούρκοι τους εντόπισαν και άρχισαν τους κανονιοβολισμούς. Παρόλα αυτά η προέλαση των Ελλήνων συνεχίστηκε. Στις 10:00 πμ. περίπου αιφνιδίασαν το εχθρικό πυροβολικό και το έτρεψαν σε φυγή. Τελικά, ο Τούρκος διοικητής έστειλε τηλεγράφημα με το οποίο ζητούσε να παραδοθεί στους Έλληνες.

Ο Ελληνικός στρατός συνέλαβε πολλούς νιζάμηδες ως αιχμαλώτους καθώς και αρκετούς Τούρκους υπαλλήλους. Κατάφερε να διαφύγει ένας αγάς που συμπεριφερόταν εξαιρετικά σκληρά και τυραννικά στους Έλληνες, ο Χασνή αγάς.

Στις αρχές Νοεμβρίου του 1912 υπήρξαν πληροφορίες για εμφάνιση του περιβόητου Ζακήρ – αγά, αρχηγού Αλβανών, που απειλούσε τα Ζαγόρια (κυρίως την Κρανιά και τη Μηλιά). Στα Ζαγόρια τότε βρίσκονταν αντάρτικα Ελληνικά σώματα. Στις 5/11/1912 και κάτω από αντίξοες συνθήκες έφτασαν στη Μηλιά ο συνταγματάρχης Μήτσας με δύο διμοιρίες στρατού αλλά και Έλληνες αντάρτες. Στην Κρανιά δε συνάντησαν τον εχθρό και επέστρεψαν στο Μέτσοβο.

Στις 8/11/1912 άλλες πληροφορίες ειδοποιούσαν πως συμμορίες Αλβανών προχωρούσαν κατά των ελληνικών δυνάμεων μαζί με δύο σώματα νιζάμηδων. Με αυτούς συγκρούστηκαν τα σώματα του Τσουκαντάρα και του Κρητικού Τσιτσιρίδη.

Στις 9 Νοεμβρίου άνδρες του Αριστείδη Κριάρη (επίσης Κρητικού) και 570 άλλοι άνδρες συναντήθηκαν με τμήμα του εχθρού που κατευθυνόταν προς το Μέτσοβο. Τρεις ώρες μακριά από το Μέτσοβο έγινε σφοδρή μάχη. Στις 10 Νοεμβρίου γύρισαν πίσω στο Μέτσοβο τα τμήματα της Κρανιάς. Το Μέτσοβο ήταν οριστικά ελληνικό. Οι Έλληνες έθαψαν τους νεκρούς τους (συνολικά 5). Οι φονευθέντες Τούρκοι ήταν 73.

Κατάληψη της Χειμάρρας 5 Νοεμβρίου 1912

Από πλοίο του Ιονίου αποβιβάστηκε ένα σώμα του Ελληνικού στρατού στις 5 Νοεμβρίου του 1912 και κατευθύνθηκε προς την περιοχή της Χειμάρρας. Εκεί βρήκαν αντίσταση από Τούρκους που επιτέθηκαν εναντίον τους. Από τη σύγκρουση σκοτώθηκαν τρεις Τούρκοι και τραυματίστηκε ένας Έλληνας στρατιώτης. Κατελήφθη από τους Έλληνες το Διοικητήριο και το Τηλεγραφείο και υψώθηκε η Ελληνική σημαία. Στις 11 το πρωί εψάλη δοξολογία στη Μητρόπολη της Χειμάρρας.

Ακολουθούν οι: Μάχες στο Χάνι Εμίν Αγά (Ηπείρου), η κατάληψη των Αγίων Σαράντα 21/11/1912, η μάχη του Συρράκου, η κατάληψη Αγίου Γεωργίου Συρράκου, η κατάληψη Παλαιοχωρίου.

Ο Βενιζέλος στο Λονδίνο

Λίγες μέρες αργότερα η 3η ελληνική μεραρχία κατέλαβε την Κορυτσά.

Στις 20 Νοεμβρίου / 3 Δεκεμβρίου 1912 ύστερα από δυσκολίες των Βουλγάρων στη γραμμή της Τσατάλτζας γίνεται ανακωχή. Πρώτοι, φυσικά, υπογράφουν οι Βούλγαροι, ακολουθούν οι Τούρκοι, οι Σέρβοι και οι Μαυροβούνιοι.

Οι Έλληνες αρνήθηκαν να υπογράψουν, εφόσον συνεχίζονταν οι επιχειρήσεις του Ελληνικού στρατού στην Ήπειρο αλλά και του Ελληνικού στόλου στο Αιγαίο. Δέχτηκαν όμως να πάρουν μέρος στη διαπραγματεύσεις που θα άρχιζαν στο Λονδίνο. Απορρίπτοντας την ανακωχή, οι Έλληνες συνεχίζουν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Ήπειρο και στο Αιγαίο.

ΠΡΟΣ ΤΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Σταδιακά ο Ελληνικός στρατός απελευθέρωσε τη Φιλιππιάδα, την Πρέβεζα και τις γύρω περιοχές, ωστόσο, διαπιστώνεται πως η κατάληψη των Ιωαννίνων θα ήταν ένα δυσκολότατο εγχείρημα. Τα Ιωάννινα προστατεύονται ολόγυρα από μια σειρά οχυρών θέσεων με σημαντικότερη το Μπιζάνι.

Οι Γαριβαλδινοί στο Δρίσκο στις 26 Νοεμβρίου 1912 έκαναν προσπάθεια αντιπερισπασμού η οποία έπεσε στο κενό.

Η μάχη του Δρίσκου 28/11/1912

Στις 24 Νοεμβρίου 1912 ο Κ. Σαπουντζάκης έδωσε διαταγή να καταληφθούν τα Γιάννενα. Ιδιαίτερα δε στους Γαριβαλδινούς και στον αρχηγό τους Αλεξ. Ρώμα έδωσε διαταγή να καταλάβουν την περιοχή του Δρίσκου και τα παράλια της λίμνης των Ιωαννίνων.

Έτσι, τρεις λόχοι Γαριβαλδινών με αρχηγό τους τον ταγματάρχη Μπαρδόπουλο κατέλαβαν τη στενωπό των Λυγκιάδων στις 26 Νοεμβρίου 1912, επικρατώντας στην περιοχή του Τουρκικού στρατοπέδου του Δρίσκου. Άλλοι τρεις λόχοι με αρχηγό τον Ρώμα ενώθηκαν με Μονάδες του Ελληνικού πεζικού κι απομάκρυναν τον Τουρκικό στρατό από την πεδιάδα. Οι Τούρκοι, περισσότεροι από 600, τράπηκαν σε φυγή, αφήνοντας πίσω τους πολεμικό υλικό . Αρκετοί συνελήφθηκαν αιχμάλωτοι.

Όμως την επομένη (27 Νοεμβρίου 1912) από την πλευρά της λίμνης και της κορυφογραμμής Προφήτη Ηλία, Μονής Τζούρας εμφανίστηκαν περισσότεροι από οκτώ χιλιάδες Τούρκοι. Διέθεταν δύο μυδραλιοβόλα κι ενισχύονταν από τουρκικό πυροβολικό που ήταν εγκατεστημένο στο νησί της λίμνης Παμβώτιδος.

Οι Γαριβαλδινοί αξιωματικοί κατάφεραν κι απέκρουσαν την πρώτη επίθεση, είχαν όμως απώλειες δύο νεκρούς τον Βραχνό και τον Μακρή και τραυματίες τους: Βέργη, Σκορδαρά και τον ταγματάρχη Μπαρδόπουλο.

Στις 28 Νοεμβρίου 1912 οι Τούρκοι τοποθετούν τηλεβόλα κοντά στη λίμνη, στο Χάνι της Λεύκας κι επαναλαμβάνουν περισσότερο ενισχυμένοι την επίθεση.

Οι Έλληνες είχαν ενισχυθεί με ένα πυροβόλο Schneider Danglis 75 χιλ. ορειβατικό. Όλοι οι Γαριβαλδινοί ήταν, δυστυχώς ,οπλισμένοι με όπλα τύπου Γκρα. Αυτά μειονεκτούσαν, γιατί μετά τις βολές έβγαζαν καπνό που πρόδιδε τις θέσεις των πολεμιστών που τα κρατούσαν. Τους Γαριβαλδινούς ήρθαν να ενισχύσουν 44 Έλληνες στρατιώτες οπλισμένοι με όπλα μάνλιχερ.

Δυστυχώς, όμως, ο Μπαρδόπουλος τραυματίζεται για δεύτερη φορά. Τραυματίζεται και ο Αλ. Ρώμας. Έτσι, οι ελληνικές δυνάμεις έμειναν δίχως αρχηγό κι επιτελάρχη. Τραυματίστηκαν επίσης οι Γιοβάνης και Χατζηκυριάκος. Έχασαν τη ζωή τους οι: Γερακάρης, Τοπάλης και ο ποιητής Λορέντζος Μαβίλης. Επικεφαλής αυτή την κρίσιμη στιγμή τέθηκε ο Πεπίνο Γκαριμπάλντι.

Ο συνταγματάρχης Ματθαιόπουλος, ακολούθως, διέταξε να συμπτυχθούν τα ελληνικά τμήματα στο Μέτσοβο.

Οι Γαριβάλδηδες έχασαν στο πεδίο της μάχης περισσότερους από 200 άνδρες. Όμως οι Τούρκοι είχαν απώλειες περισσότερους από 1.400 άνδρες. Το Τουρκικό στράτευμα γύρω από τα Γιάννενα είχε αποδυναμωθεί.

Στη συνέχεια οι Γαριβαλδινοί κατευθύνθηκαν προς την περιοχή της Πέτρας όπου μετέφεραν και τους τραυματίες τους.

Ο Δρίσκος είναι ορεινή δρυοσκέπαστη θέση σε ύψος 945 μ. περίπου 15 χιλ. ανατολικά από την πόλη των Ιωαννίνων (ανάμεσα στον ποταμό Άραχθο και στη λίμνη των Ιωαννίνων).

Στις 26 Νοεμβρίου του 1912 στον Δρίσκο έλαβε χώρα η ομώνυμη μάχη μεταξύ Τούρκων και Ελλήνων (φάλαγγα του συνταγματάρχη Μήτσα). Οι Τούρκοι διέθεταν πολυάριθμο στρατό και ανάγκασαν τις αριθμητικώς λιγότερες Ελληνικές δυνάμεις να υποχωρήσουν. (Στη μάχη αυτή σκοτώθηκε ο ποιητής Λ. Μαβίλης, αρχηγός του σώματος των Γαριβαλδινών.)

ΛΟΡΕΝΤΖΟΣ ΜΑΒΙΛΗΣ . ΗΡΩΙΚΟΣ ΠΕΣΩΝ ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΔΡΙΣΚΟΥ

Γεννήθηκε 6 Σεπτεμβρίου 1860 στην Ιθάκη. Πατέρας του ήταν ο Παύλος Μαβίλης, πρόεδρος των Δικαστηρίων της Ιονίου Πολιτείας και μητέρα του η Ιωάννα Καποδίστρια Σούφη, ανεψιά του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια. Από την πλευρά του πατέρα του ο Λορέντζος Μαβίλης είχε Ισπανική καταγωγή. Το εξελληνισμένο όνομά του ήταν Λαυρέντιος. Ξεκίνησε τις σπουδές του από το Εκπαιδευτήριο «Καποδίστριας» που είχε ιδρυθεί στην Κέρκυρα από το 1873. Ο δάσκαλός του, ο Ιωάννης Ρωμανός, γρήγορα αντιλήφθηκε την ιδιοφυΐα του και τον σύστησε στην Αναγνωστική Εταιρεία της Κέρκυρας (θεωρείται ως σήμερα το αρχαιότερο πνευματικό ίδρυμα της Ελλάδας). Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι η Αναγνωστική Εταιρεία ήταν αυτή που οργάνωσε και διαμόρφωσε το κίνημα για την ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα.

Ο Λορέντζος Μαβίλης το 1878 εισήχθη στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1879 πηγαίνει στη Γερμανία όπου συνέχισε τις σπουδές του στη Γλωσσολογία, Φιλολογία και Φιλοσοφία. Ο ίδιος ασχολείται με την ποίηση και τη λογοτεχνία. Η αγαπημένη του μορφή ποιήματος ήταν το σονέτο, δηλ. 14στιχο ποίημα που αποτελείται από δύο τετράστιχες και δυο τρίστιχες στροφές. Έγραψε εξαιρετικά σονέτα.

Ασχολήθηκε με τη σανσκριτική (μια αρχαία μορφή ινδικής γλώσσας) και μετέφρασε αποσπάσματα από το έπος «Μαχαμπχαράτα».

Ο Λορέντζος Μαβίλης γνώριζε καλά πολλές γλώσσες. Εκτός από Ελληνικά και Ισπανικά γνώριζε καλά Αγγλικά, Ιταλικά, Γερμανικά και Ινδικά. Αγαπούσε ιδιαίτερα το σκάκι. Το 1890 αναγορεύτηκε διδάκτορας της φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Erlangen της Βαυαρίας με διατριβή του που αναφερόταν στο έργο του χρονογράφου της Βυζαντινής περιόδου Ιωάννη Σκυλίτση.

Επιστρέφοντας στην Κέρκυρα, έζησε ζωή άνετη και ποιοτική, όπως επιθυμούσε. Το 1894 στην Αθήνα ιδρύεται μυστική εταιρεία κατά τα πρότυπα της Φιλικής Εταιρείας με το όνομα Εθνική Εταιρεία. Ο Λορέντζος Μαβίλης προσχώρησε από τους πρώτους στην Εθνική Εταιρεία της Κέρκυρας που ίδρυσε εκεί ο Παύλος Μελάς κι έγινε πρόεδρος σε ένα από τα πέντε τμήματά της. Ο Λ. Μαβίλης ενθουσιάστηκε ιδιαιτέρως από τη γνωριμία του Παύλου Μελά και μετά τη συνάντησή του, με τον ηρωικό νέο συγκινημένος ομολόγησε: «Επιτέλους, είδα ολοζώντανο μπροστά μου ένα πλάσμα της φαντασίας μου». Σκοπός της Εθνικής Εταιρείας ήταν η αναζωπύρωση του εθνικού φρονήματος και η προετοιμασία για την απελευθέρωση.

Όλα αυτά τα χρόνια γράφει ακαταπαύστως ποιήματα, χωρίς όμως να τα εκδίδει. Αγωνίστηκε ηρωικά ως εθελοντής στην Κρήτη, αλλά και αργότερα με τη σειρά του στρατολόγησε άλλους εβδομήντα εθελοντές των οποίων τα έξοδα κάλυπτε ο ίδιος και αγωνίστηκε και για την απελευθέρωση της Ηπείρου (εκεί τραυματίστηκε στο χέρι). Όλα τα χρήματά του τα ξόδεψε στους αγώνες για την Κρήτη και στον ατυχή πόλεμο κατά των Τούρκων το 1897.

Το 1910 εκλέχθηκε βουλευτής. Με την ιδιότητα αυτή υπερασπίσθηκε με πάθος τη «γλώσσα του λαού».

Το 1912 η Λεγεώνα των Γαριβαλδινών κινήθηκε στην Ήπειρο, για να ενισχύσει τις δυνάμεις του Στρατηγού Κωνσταντίνου Σαπουντζάκη. Μέσα στη Λεγεώνα ξεχωρίζουν ο Λορέντζος Μαβίλης (κατετάγη ως εθελοντής Λοχαγός στους Γαριβαλδινούς) και η θρυλική εθελόντρια Ασπασία Ράλλη.

Στη μάχη του Δρίσκου 28 Νοεμβρίου 1912 μια σφαίρα πλήττει τον Λορέντζο Μαβίλη στο πρόσωπο και μετά άλλη μια. Προλαβαίνει να πει: «Επερίμενα πολλές τιμές, αλλά όχι και την τιμή να θυσιάσω τη ζωή μου για την Ελλάδα μου».

Μεταφέρθηκε εσπευσμένα στο στρατιωτικό χειρουργείο. Εκεί ζήτησε μολύβι και χαρτί, επιθυμώντας να γράψει κάτι. Τον πρόλαβε ο θάνατος. Η σωρός του έμεινε στο εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής πριν θαφτεί στο χώμα της Ηπειρωτικής γης την οποία τόσο πόθησε να δει ελεύθερη.

Ο ποιητής που έγραψε το υπέροχο: «Πατρίδα, σαν τον ήλιο σου, ήλιος αλλού δε λάμπει!» δεν πρόλαβε να δει απελευθερωμένα τα Ιωάννινα και την Ήπειρο στις 22 Φεβρουαρίου του 1913.

ΓΑΡΙΒΑΛΔΙΝΟΙ

Οι Γαριβαλδινοί ή Γαριβάλδηδες ήταν αρχικά ένα σώμα από εθελοντές Ιταλούς αγωνιστές που ιδρύθηκε το 1862. Φορούσαν κόκκινο χιτώνιο, για να μην ξεχωρίζει επάνω του το αίμα, γι αυτό ονομάζονταν και «Ερυθροχίτωνες». Το σώμα τους έμεινε γνωστό είτε ως Φάλαγγα, είτε ως Τάγμα, είτε ως Λεγεώνα είτε απλά ως «Σώμα Γαριβαλδινών». Επεδείκνυαν φοβερό ηρωισμό και συνέχιζαν να αγωνίζονται ακόμα και τραυματισμένοι. Το όνομά τους το όφειλαν στον ιδρυτή του σώματος Ιωσήφ Γαριβάλδη (Giuseppe Garibaldi) ο οποίος υπήρξε Ιταλός πατριώτης και είχε γεννηθεί στη Νίκαια το 1807. Ο Γαριβάλδης πολέμησε για την ελευθερία της πατρίδας του αλλά και για την ελευθερία πολλών λαών. Εκτός από την Ελλάδα οι Γαριβαλδινοί αγωνίστηκαν και σε χώρες της μακρινής Λατινικής Αμερικής.

Οι Γαριβαλδινοί, ακόμα και όταν ο ιδρυτής τους πέθανε, συνέχισαν να αγωνίζονται, θεωρώντας την ελευθερία υπέρτατο αγαθό των ανθρώπων.

Στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 πολέμησαν στο πλευρό των Ελλήνων στη μάχη του Δομοκού (5 Απριλίου 1897) και βοήθησαν τους Έλληνες να αποκρούσουν τον εχθρό. Και στους Βαλκανικούς πολέμους οι Γαριβαλδινοί έδρασαν στο πλευρό των Ελλήνων, για να απελευθερώσουν αλύτρωτα ελληνικά εδάφη από τους Τούρκους κατακτητές τους. Μεγάλη ήταν η αυτοθυσία τους στη Μάχη του Δρίσκου.