ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ

BALKAN WARS 1912

.

1913

ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ . ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ

Αυτήν την περίοδο οργανώθηκαν θεραπευτήρια και νοσοκομεία. Εκπαιδεύθηκε μεθοδικά το νοσηλευτικό προσωπικό.

Το 1907 δημιουργούνται θεραπευτήρια και σε μακρινές φρουρές στις παραμεθόριες περιοχές που βρίσκονταν μακριά από τα Νοσοκομεία, για να εξυπηρετηθούν τα τμήματα υπερκαλύψεως.

ΕΡΥΘΡΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ . ΠΩΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΗΚΕ

Αυτόπτης μάρτυρας της φρίκης στη μάχη του Σολφερίνο στην Ιταλία (θέρος του 1879), όπου οι Γάλλοι νίκησαν τους Αυστριακούς, υπήρξε ο Ελβετός επιχειρηματίας Ζακ Ανρί Ντυνάν. Είδε την απόγνωση και την αγωνία στα πρόσωπα των τραυματισμένων στρατιωτών και κατάφερε να οργανώσει με τη βοήθεια των εντοπίων ένα δίκτυο βοηθείας γι’ αυτούς τους τραυματίες.

Επιστρέφοντας στην πατρίδα του, γράφει το βιβλίο του: «Αναμνήσεις από το Σολφερίνο» στο οποίο υπογραμμίζει τη σημασία του εθελοντισμού στη διάρκεια πολέμων. Προσπαθεί να περάσει την άποψη πως οι τραυματίες σε κάθε μάχη θα πρέπει να θεωρούνται ουδέτεροι και να τους φροντίζουν και οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές.

Μαζί με άλλους τέσσερεις ελβετούς από τη Γενεύη τους: Γκιστάβ Μουανιέ, Λουί Απιά, Τεοντόρ Μωνουάρ και Γκιγιό Ντυφούρ, ο Ντυνάν τον Αύγουστο του 1863 ιδρύει τη Διεθνή Επιτροπή για βοήθεια τραυματιών. Οι ιδέες των ανδρών αυτών βρίσκουν ανταπόκριση και γίνονται αποδεκτές από 16 χώρες, εκπρόσωποι των οποίων συναντώνται το Νοέμβριο του 1863 στη Γενεύη.

Το 1864 τον Αύγουστο η Ελβετία συγκαλεί διεθνή διπλωματική διάσκεψη υπογράφεται η Σύμβαση της Γενεύης σύμφωνα με την οποία σε κάθε πολεμική σύγκρουση είναι υποχρέωση των εμπόλεμων να φροντίζουν και να περιθάλπουν τους τραυματίες, προστατεύοντάς τους από ωμότητες.

Το Σεπτέμβριο του 1864 η σύμβαση επεκτάθηκε και περιελάμβανε και τους τραυματίες ναυμαχιών (1899 και 1907). Επεκτάθηκε, επίσης, στους αιχμαλώτους (1929) και στους αμάχους πληθυσμούς κατά τις πολεμικές συρράξεις (1949).

Το 1876 η Διεθνής επιτροπή για τη βοήθεια τραυματιών μετονομάζεται σε «Ερυθρό Σταυρό» από το έβλημά της, εμπνευσμένο από την ελβετική σημαία με αντεστραμμένα τα χρώματά της. Στις Μουσουλμανικές χώρες που δε δέχονταν ως έβλημα τον Σταυρό των Χριστιανών δημιουργήθηκε ως έμβλημα η «Ερυθρά Ημισέληνος».

Χριστιανικές και Μουσουλμανικές χώρες συνεργάζονται στη Διεθνή Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού με έδρα τη Γενεύη. Το Ισραήλ μετά το 1948 (οπότε και ιδρύθηκε) προσχώρησε στην επιτροπή, χρησιμοποιώντας ως σύμβολο το Ερυθρό Άστρο του Δαϋίδ.

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥ ΕΡΥΘΡΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

Ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός ιδρύθηκε στις 10 Ιουνίου του 1877 υπό την προστασία της Βασίλισσας Όλγας. Πρώτος πρόεδρός της ήταν ο Μάρκος Ρενιέρης (νομομαθής). Αναγνωρίστηκε επίσημα από το Διεθνή Ερυθρό Σταυρό στις 6 Οκτωβρίου του 1877. Στο καταστατικό του τονιζόταν ο σκοπός του, δηλ. η προστασία, θεραπεία και περίθαλψη των τραυματιών πολέμου, η μέριμνα των αιχμαλώτων, η προστασία θυμάτων πολέμου.

Σε καιρό ειρήνης ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός παρέχει βοήθεια σε όσους πλήττονται από θεομηνίες και επιδημίες. Επίσης, παρέχει προνοιακό και φιλανθρωπικό έργο και συντελεί στην προαγωγή και προστασία της δημόσιας υγείας

Από την πρώτη στιγμή της θεσμοθέτησης και οργάνωσης του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού προσφέρει βοήθεια με συνέπεια αφοσίωση και ανιδιοτέλεια. Η δράση των εθελοντών του είναι σπουδαία και υπογραμμίζει την έμφυτη τάση της ελληνικής κοινωνίας για αλληλέγγυα προσφορά.

ΜΙΚΡΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΡΥΘΡΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

(Για την εποχή που εξετάζουμε)

10 Ιουνίου 1877: Ίδρυση του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού.

1878: Πρώτες δράσεις του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. Κατά τη διάρκεια της Κρητικής Επανάστασης, των απελευθερωτικών κινημάτων στη Θεσσαλία, την Ήπειρο και τη Μακεδονία συγκροτούνται πρόχειρα Νοσοκομεία και περιθάλπονται τραυματίες. Σταδιακά συγκροτείται ο Τομέας Νοσηλευτικής του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού.

1881: Ο Ερυθρός Σταυρός βρίσκεται στο πλευρό των μαστιζομένων από ισχυρό σεισμό κατοίκων της Χίου. Οργανώνεται κινητό χειρουργείο. Διανέμονται τρόφιμα και ρουχισμός. Βοηθούνται οι τραυματίες (Χριστιανοί, Εβραίοι, Μουσουλμάνοι).

1897: Ελληνοτουρκικός πόλεμος. Ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός οργανώνει νοσοκομεία προοδευτικά σε όλη την Ελλάδα, βοηθώντας τον μαχόμενο και τον άμαχο πληθυσμό. Περιθάλπει, επίσης, τους πρόσφυγες και μετά το τέλος του πολέμου.

1911: Ιδρύεται η Πρώτη Πρακτική Σχολή Αδελφών Νοσοκόμων. Η φοίτησή της διαρκεί ένα έτος. Σκοπός της, η συμβολή στην υγειονομική υπηρεσία για την προστασία και περίθαλψη τραυματιών πολέμου. Σταδιακά και χάρη στη σχολή αυτή αναπτύσσεται η Νοσοκομειακή εκπαίδευση στην Ελλάδα.

1912/1913: Βαλκανικοί Πόλεμοι. Νοσοκομειακές Μονάδες του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού οργανώνονται και λειτουργούν σε όλη την Ελλάδα, προκειμένου να περιθάλψουν τραυματίες πολέμου. Διοργανώνονται έρανοι τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.

Σημαντικότατη είναι η προσφορά του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού και κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου 1914 ως 1918, στην πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης το 1917, στη Μικρασιατική εκστρατεία (1919 ως 1922) και μετέπειτα στο Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο (1940 ως 945).

Δε γίνεται εκτενής αναφορά σε αυτές τις εποχές, διότι δεν ανήκουν στο αντικείμενο της παρούσης έρευνας.

ΝΑΥΤΙΚΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ ΤΟ 1912

Κατά την περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων του 1912/13, η Υγειονομική Υπηρεσία του Βασιλικού Ναυτικού για τις ανάγκες του πολέμου, δημιούργησε πρόσκαιρο Ναυτικό Νοσοκομείο στο Νέο Φάληρο που στεγαζόταν στο ξενοδοχείο «ΑΚΤΑΙΟΝ», το οποίο όμως αδυνατούσε να καλύψει τις τεράστιες ανάγκες του πολέμου σε τραυματίες. Διευθυντής του νοσοκομείου ήταν ο Επίατρος, Πέτρος Αποστολίδης (που είναι ο γνωστός λογοτέχνης Παύλος Νιρβάνας). Το νοσοκομείο αυτό, αν και αρχικά δημιουργήθηκε για τις ανάγκες των Βαλκανικών πολέμων, λειτούργησε ξανά και στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1914 με 1918) και στη Μικρασιατική Εκστρατεία (1919 με 1922).

Το ξενοδοχείο ΑΚΤΑΙΟΝ μετά το συμμαχικό βομβαρδισμό του 1944 καταστράφηκε σε μεγάλο βαθμό και ουδέποτε ξαναεπισκεύαστηκε. Στη θέση του δημιουργήθηκε το ιδιωτικό Νοσοκομείο Μετροπόλιταν

Το Νοσοκομείο Σαλαμίνας ήταν το παλιό Ναυτικό Νοσοκομείο Πειραιά, που ιδρύθηκε το 1869 και στεγαζόταν σε κτήριο του Τελωνείου Πειραιά, μέχρι την οριστική του μεταφορά στην Σαλαμίνα το 1890. Δεν έχει καμία σχέση με το Ρωσικό Νοσοκομείο Πειραιά στην οδό Μουτσοπούλου στη Ζέα το οποίο μετονομάστηκε σε Ναυτικό Νοσοκομείο Πειραιά το 1925, όταν Πρόεδρος της Δημοκρατίας ήταν ο Ναύαρχος, Παύλος Κουντουριώτης, που το απαλλοτρίωσε προς όφελος του ελληνικού δημοσίου. Πρέπει να σημειωθεί ότι και το Ρώσικο Νοσοκομείο την περίοδο αυτή (1912/13), αν και δεν ανήκει στη δύναμη της Υγειονομικής Υπηρεσίας Βασιλικού Ναυτικού, δέχεται ναύτες του πολεμικού ναυτικού της Ελλάδος και τους περιθάλπει.

Κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912 / 1913 ως πλωτά νοσοκομεία χρησιμοποιήθηκαν το επίτακτο «Ιωνία» και το ατμόπλοιο «Αλβανία».

Το «Ιωνία» ήταν ένα επίτακτο επιβατηγό πλοίο εντάχθηκε Ελληνικό Στόλο του Αιγαίου και συνέβαλε σημαντικά στη μεταφορά των τραυματιών από τη ναυμαχία της Έλλης. Διευθυντής στο «Ιωνία» ήταν ο Επίατρος του Πολεμικού Ναυτικού, Π. Παπαδόπουλος και μετά τη ναυμαχία της Έλλης αντικαταστάθηκε από τον Αρχίατρο, Ι. Τσαμπρή.

Κατά την ίδια περίοδο άλλο Πλωτό Νοσοκομείο ήταν το «Αλβανία», δυνάμεως 250 κλινών (αριθμό απίστευτο για την εποχή εκείνη αλλά ακόμα και για τα σημερινά δεδομένα). Συγκροτήθηκε από μετασκευή του ατμόπλοιου «Αλβανία» με μέριμνα και δαπάνες της Πριγκίπισσας Μαρίας, συζύγου του Πρίγκιπα Γεωργίου. Για τη δράση του, υπογραμμίζουμε ότι κατά τον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο πραγματοποίησε 17 πλόες, και διακόμισε 4.618 τραυματίες και ασθενείς. Συμμετείχε, επίσης, στον Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο, πραγματοποίησε 35 πλόες και διακόμισε 11.416 τραυματίες και ασθενείς. Διευθυντής του Π/Ν «Αλβανία» διετέλεσε ο Διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής, Καθηγητής Β. Γκύζης και ο μετέπειτα Καθηγητής Ιατρικής, Πολύβιος Κορύλλος.

Επίτακτο Ιωνία ΙΙ

Το επίτακτο Ιωνία ΙΙ ανήκε στην εταιρεία Πανελληνίου Ατμοπλοΐας. Έδρασε κατά τη διάρκεια του πολέμου 1897 και στους Βαλκανικούς πολέμους. Αρχικά, χρησιμοποιήθηκε ως οπλιταγωγό και στη συνέχεια κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων ως νοσοκομειακό.

Στις 28 Οκτωβρίου του 1912 κατέπλευσε στο Μούδρο, προερχόμενο από Σκιάθο.

ΑΝΩΤΑΤΗ ΝΑΥΤΙΚΗ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ (ΑΝΥΕ)

(Αγώνας κατά των Επιδημιών)

Κατά την περίοδο των Βαλκανικών πολέμων 1912/1913 η Υγιεινομική Υπηρεσία του Ναυτικού ακολούθησε την οργάνωση του Αρχηγείου του Ναυτικού. Περιελάμβανε την Υπηρεσία Στόλου με προϊστάμενο γιατρο και γιατρούς στα πολεμικά πλοία και Υπηρεσία Ξηράς που διέθετε την Ανώτατη Ναυτική Υγιεινομική Επιτροπή, τα μόνιμα και κινητά Ναυτικά Νοσοκομεία στην ξηρά και πλωτά Νοσοκομεια στη θάλασσα, καθώς και την Κεντρική Υγιεινομική και Φαρμακευτική Αποθήκη.

Τα λοιμώδη νοσήματα και κυρίως τα κρούσματα εξανθηματικού τύφου, μηνιγγίτιδας, ελονοσίας και χολέρας ήταν τα κυριότερα που έπληξαν τους αντίπαλους στρατούς. Υπήρξε έγκαιρη προληπτική εφαρμογή των μέτρων που επέβαλε το Γενικό Στρατηγείο και που αφορούσε υγιεινομικές καθάρσεις στα πλοία, εγκατάσταση υγιεινομικών ζωνών και λοιμοκαθαρτηρίων, ίδρυση αντιχολερικών συνεργείων και υποχρεωτικό εμβολιασμό όλου του στρατιωτικού προσωπικού με αντιχολερικό εμβόλιο που παρασκεύασε ο Κωνσταντίνος Σάββας, (πρώην στρατιωτικός γιατρός και καθηγητής Μικροβιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών) με το οποίο ελαττώθηκε κατά 14 φορές η νοσηρότητα και κατά 13 φορές η θνησιμότητα στα Ελληνικά στρατεύματα και τον άμαχο πληθυσμό. Παρά τα ικανοποιητικά μέτρα προφυλαξης που ελήφθησαν εναντίον των λοιμωδών νοσημάτων κατά την περιοδο των Βαλκανικών πολέμων 1912/13 και κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου 1914 με 1918 εξακολούθησαν να υπάρχουν κρούσματα που ίσως να αποφεύγονταν, αν πραγματοποιούσαν και δεύτερο εμβολιασμό. Στη μάχη κατά της χολέρας σπουδαία ήταν και η προσφορά του Γενικού Αρχίατρου Π. Μανούσου.

Οι Βούλγαροι στο στράτευμά τους είχαν 11.000 περιπτώσεις χολέρας με 5.433 θανάτους. Οι Σέρβοι είχαν 13.000 περιπτώσεις με περισσότερους από 5.000 νεκρούς. Στον Ελληνικό στρατό νόσησαν 2.503 και απεβίωσαν μόνο 515 στρατιώτες.

Ο Τούρκος ιστορικός Ο. Νταγλάρ γράφει ότι στους Βαλκανικούς πολέμους οι Τούρκοι ειχαν 50.000 νεκρούς από τραύματα και 75.000 νεκρούς από επιδημίες, δηλαδη κατ' εξοχήν από χολέρα και εξανθηματικό τύφο.

Ο εξανθηματικός τύφος ήταν μια βαρύτατη ασθένεια που είχε κυριολεκτικά αποδεκατίσει τον Σερβικό και τον Τουρκικό στρατό. Ο Ελληνικός στρατός, ωστόσο, χάρη στα αυστηρά μέτρα υγιεινής και προφυλάξεως που πήρε η υγιεινομική υπηρεσία είχε μόνο δέκα περιπτωσεις θανάτων από εξανθηματικό τυφο.

Βαλκανική Κρίση 1875 έως 1878, Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος, Προπαρασκευ, Εθελοντές, Ιατρική Περίθαλψη, Υπογραφή Βαλκανικού Συμφώνου

Κατάληψη Ελασσόνας, Δεσκάτης, Η Μάχη του Σαραντάπορου, Απελευθέρωση Σερβίων, Κοζάνης, Απελευθέρωση Γρεβενών, Δεσκάτης, Απελευθέρωση Λιτοχώρου, Κατερίνης, Απελευθέρωση Βέροιας, Απελευθέρωση Έδεσσας, Κατάληψη Αμυνταίου, Η Μάχη των Γιαννιτσών, Απελευθέρωση Θεσσαλονίκης, Απελευθέρωση Χαλκιδικής, Αγίου Όρους, Η Μάχη του Ναλμπάκιοϊ, Απελευθέρωση Φλώρινας, Αμυνταίου, Πτολεμαΐδος, Επιχειρήσεις του Βουλγαρικού και Σερβικού στρατού

Ελληνικός στόλος, Κατάληψη της Λήμνου, Βύθιση του Φετίχ Μπουλέν, Κατάληψη Θάσου, Ίμβρου, Αϊ Στράτη, Σαμοθράκης, Ψαρών, Τενέδου, Ναυμαχία Έλλης, Απελευθέρωση Μυτιλήνης, Απελευθέρωση Χίου, Ναυμαχία Λήμνου, Απελευθέρωση Σάμου, Δράση Μοίρας Ιονίου, Αξιωματικοί του Ναυτικού, Θωρηκτό Αβέρωφ

Στρατιά 'Ηπειρου, Κατάληψη Πρέβεζας, Πέντε Πηγαδιών, Η πορεία προς τα Ιωάννινα, Απελευθέρωση Ιωαννίνων, Οι τελευταίες ημέρες του βασιλέως Γεωργίου, Αεροπορία, Γεγονότα πριν το τέλος του Α΄Βαλκανικού

Αυτόνομη Βόρεια Ήπειρος

Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος, Η Μάχη της Θεσσαλονίκης, Η Μάχη Κιλκίς, Λαχανά, Η κατάληψη της Δοϊράνης, Απελευθέρωση Σερρών, Δράμας, Δοξάτου, Ξάνθης, Κομοτηνής, Απελευθέρωση Καβάλας, Συνθήκη Βουκουρεστίου

Απελευθέρωση Κρήτης

Μετάλλια της Εποχής 1912 και 1913, Εξώφυλλα τετραδίων της Εποχής 1912 και 1913, Ημερήσιος τύπος 1912 και 1913, Αλληλογραφραφία από το μέτωπο, Βασιλιάς Κωνσταντίνος Α΄, Ελευθέριος Βενιζέλος, Παύλος Κουντουριώτη

Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ (Balkan Wars 1912 . 1913) ανήκει στην Οικογένεια Ποταμιάνου Ε.Κ.Α. (Ηπειρωτική).

Συναποτελείται από συλλογές, που αφορούν την συγκεκριμένη ιστορική περίοδο, του Μανουσάκη και άλλων.

Η Έρευνα, η Συγγραφή και η Επιμέλεια της ύλης πραγματοποιήθηκαν από την Αργυρή Κ. Μπαξεβάνου, Φιλόλογο και Συγγραφέα.

Υπεύθυνη Σχεδιασμού και Διαχείρισης ιστοσελίδος Ειρήνη Μαρία Β. Ταμπάκη, φοιτήτρια Μηχανικών Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών Π.Ε.

Ευγενική υποστήριξη Βασίλειος Α. Ταμπάκης, Δρ. Δασολογίας

Το υλικό στην πρωτογενή του μορφή εκτίθεται στην Ιερά Μονή Ευαγγελισμού, Σκιάθου.